Dit boek valt meteen op door het grote formaat en de kleurrijke inhoud. Op bijna iedere pagina staan plaatjes, van filosofen, maar ook van popartiesten, architectuur, graffiti en nog veel meer. Filosofie is hier niet alleen het werk van de grote denkers, maar komt naar voren in allerlei uitingen van de cultuur.
Ger Groot schreef een geschiedenis van de westerse filosofie met een duidelijke lijn in zijn betoog. Sinds Descartes besloot dat hij was omdat hij dacht – Cogito ergo sum – kwam de mens centraal te staan in het wereldbeeld. Langzaam maar zeker werd God van zijn centrale plaats verdreven, tot Nietzsche constateerde dat Hij dood was. De ‘geest’ ging uit de fles en daarna bleef die fles min of meer leeg, ondanks de pogingen van filosofen om die weer te vullen.
Dit is hiermee ook een geschiedenis van het humanisme, in de betekenis zoals Harari die daaraan geeft in zijn boek Homo Deus. De mens staat centraal in filosofie, maar ook in de politiek, de economie en in ons eigen gevoelsleven. We zijn niet op aarde om Hem te dienen, maar om zelf gelukkig te worden. Maar dat gaat dus niet zo eenvoudig.
Democratie
Ger Groot legt er de nadruk op dat door het wegvallen van God een fundament ontbrak voor het nemen van besluiten. Democratie en wetenschap kwamen er voor in de plaats. Maar democratie is eigenlijk een merkwaardig systeem. Het idee is dat een besluit van de meerderheid wel het juiste zal zijn. Een garantie is daar niet voor. Wetenschap streeft door het verwerven van steeds meer kennis naar een grotere grip op de wereld en op de mens. Maar de resultaten roepen juist steeds meer vragen op.
Na de dood van ‘God’ volgde de dood van ‘de mens’, aldus Michel Foucault. Want ook systemen waarin de mens het middelpunt werden, hadden zo hun manco’s, zo bleek wel in de Tweede Wereldoorlog. “We zijn ons eigen raadsel geworden,’concludeert Groot.
(On-)orthodox
Dit is aan de ene kant een onorthodoxe geschiedenis. Door de vrolijke verbanden die Groot legt met populaire en minder populaire cultuur doorbreekt hij het beeld van filosofie als een saaie wetenschap. Dat past uiteraard goed bij de tegenwoordig zo populaire filosofie. Hij doet dat zonder al te veel te versimpelen. Dit is een serieus verhaal, met enthousiasme verteld.
De website bij het boek bevat leuke fragmenten, interviews met filosofen, animaties, speelfilms, clips en dergelijke. Zelfs de ‘waarschijnlijk meest filosofische pornofilm’ is er te vinden. Dit boek kun je met laptop of smartphone bij de hand lezen, maar het hoeft niet.
Aan de andere kant biedt dit boek een orthodoxe benadering. Groot behandelt de westerse filosofie aan de hand van de grote denkers en doet daarin geen verrassende dingen. Andere stromingen negeert hij en dat geeft focus.
Dat hij de zoektocht naar een nieuw fundament centraal stelt, geeft een heldere lijn in het betoog, maar hier en daar hoor je de auteur bijna verzuchten dat we met God beter af waren. Terwijl we het misschien grosso modo helemaal niet zo slecht doen zonder opperwezen.
Als een toegankelijke, opgewekte en in de cultuur ingebedde geschiedenis van de westerse filosofie is dit zeker aan te bevelen.
Geen reacties