Mijn beloofde land — Ari Shavit

september 22, 2014

Iets wat zichtbaar is, niet zien. Dat is een van de thema’s in het buitengewoon persoonlijke boek van Ari Shavit over het verleden (en een beetje over de toekomst) van Israël. Toen zijn overgrootvader, de Brit Herbert Bentwich, in 1897 Palestina bezocht zag hij een land dat zeer geschikt was voor het zionistische project, met name voor de arme en bedreigde Joden uit Oost-Europa. Dat er al een half miljoen Arabieren woonden zag hij niet. De nomaden en horige boeren waren in de ogen van de Victoriaanse gentleman niet van belang.

Later werden de Arabieren, die op een gegeven moment nader werden gedefinieerd als Palestijnen, uiteraard wel zichtbaar. In de jaren twintig werden er communistische nederzettingen gebouwd, de volgende episode die Shavit belicht. Met een strikte discipline worden gebieden ontgonnen, bomen geplant, huizen gebouwd, maar er wordt ook gemusiceerd. Shavit is onder de indruk van hun prestaties, maar hij is ook bang voor ‘hun vuur’.

Zo trekt Shavit van episode tot episode. Hij gaat op pad om de sinaasappelplantages te bekijken, de vruchten werden ‘jaffa’s’ genaamd naar de havenstad van waaruit ze in de jaren dertig naar de rest van de wereld werden geëxporteerd. Het bewijs wordt geleverd dat het Land Israël welvarend kan zijn. Maar de spanning stijgt.

De Joden bereiden zich voor op de confrontatie, met militaire training op de berg Masada. De historische vesting, waar in 73 na C. Joden de dood kozen in plaats van overwonnen te worden door de Romeinen, wordt de locatie voor een nieuwe mythe van Joodse onverzettelijkheid.Schokkend is de beschrijving van het optreden van de Joodse strijdkrachten in 1948, toen dorpen en steden werden ‘gezuiverd’ van Arabische inwoners. Daar is geweld over en weer aan voorafgegaan. Maar al Israël wordt opgericht, moet de stad Lydda, bewoond door negentienduizend Arabieren, verdwijnen. ‘De waarheid is dat het zionisme niet kan leven met Lydda.’ Gedetailleerd beschrijft Shavit de verwoestingen en het optreden van de Israëlische militairen. Een van hen vuurt een antitankgranaat af op een moskee vol vluchtelingen en doodt zestig mensen.Shavit laat deze gruwelen volgen door de levensgeschiedenissen van een paar van de Joodse migranten, die de Jodenvervolging in het oosten van Europa op een of andere miraculeuze wijze hebben overleefd. Hij laat zien hoe het arme Israël honderdduizenden moet opvangen, die in tentenkampen terecht komen. Uiteindelijk lukt het de kampen te sluiten en de mensen in huizen onder te brengen. Maar het verleden van de Holocaust werd nauwelijks gezien.

Door de opeenvolging van Palestijns leed en Joods leed wordt de lezer heen en weer geslingerd tussen afgrijzen en medeleven. Het is een schrijnende manier om recht te doen aan de complexiteit van het onderwerp.
Shavit beschrijft voor een Israëliër op openhartige wijze de weg naar de atoombom, die via Parijs liep. Israël heeft zijn kernwapens uiteraard nooit gebruikt, en gaat er ook niet prat op. Het zwijgen over het wapen is een van de krachten ervan. (Alleen in 1973 werden ze even getoond aan de satellieten). Hier wordt het niet-zien vervangen door het niet laten zien.Bij de nederzettingen komt het niet-zien weer naar voren. De kolonisten begrijpen niet dat de nederzettingen niet kunnen, ze zien de waanzin van hun onderneming niet in en doen alsof er amper een vuiltje aan de lucht is.

Dichterbij de huidige tijd komt de schrijver meer op de voorgrond. Hij lee

 

st de geïnterviewden de les, analyseert vlijmscherp het falen van de vredesbeweging waar hij zelf deel van uitmaakte.

sam_4878

sam_4772sam_4523Het sociaal-democratische Israël, wat toch het gedroomde land van Shavit is,  bestaat tegen 2000 al lang niet meer. Er zijn allerlei groeperingen, waarvan het hedonistische Tel Aviv een uiterste vormt, de in het zwart geklede ultra-orthodoxen een ander. Maar er zijn ook Joodse Arabieren, Arabische Israëli’s en steeds minder zionisten. De vraag is wat het land nog bijeen houdt. En dan zijn er nog de bedreigingen van binnenuit en buitenaf, Shivat omschrijft er in totaal zeven.

Maar de noodzaak van Israël blijft, aldus Shavit. In de Verenigde Staten en Europa verdwijnt het seculiere Joodse leven. ‘Om seculiere Joden in de moderne tijd voort te laten bestaan, moesten we ze wel op één plaats samenbrengen.’ Uiteindelijk eindigt hij op een positieve toon, al verbindt hij wel tal van voorwaarden aan zijn optimisme. De kritiek lijkt aan het eind weg te smelten in een liefdesverklaring aan het land en de ‘familie’ met de ‘halfbarbaarse gratie van wilden’ die daar woont.Shavit heeft een prachtige manier gevonden om de geschiedenis van Israël te vertellen. Als ‘reisgids’ laat hij de donkere en de lichte kanten zien. De vraag is alleen wie dat allemaal in ogenschouw wil nemen.

 

Foto’s Addie Schulte

 

(Visited 488 times, 1 visits today)
Samenvatting
Review Date
Boektitel
Ari Shavit, Mijn beloofde land
Waardering
51star1star1star1star1star

Geen reacties

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.