De revolutieverzamelaar – Henk van Renssen

april 21, 2008

revolutieverzamelaarDe jonge George Nypels was al een avontuurlijk type. Op veertienjarige leeftijd nam hij in zijn eentje de boot naar Londen. Hij verbleef er een nacht in de buitenlucht en keerde toen maar snel terug naar het veilige Nederland.
Maar het buitenland bleef lonken. Tussen 1918 en 1924 reisde hij Europa rond, op zoek naar revoluties en onrust. Hij was als ‘reiscorrespondent’ van het Algemeen Handelsblad ooggetuige en scherp observator van gebeurtenissen in onder andere Duitsland, Turkije, Polen, Hongarije, de Sovjet-Unie en Italië. Hij wilde er zelf bij zijn en probeerde, met wisselend succes, de hoofdpersonen te spreken te krijgen. In schilderachtige reportages deed hij verslag van zijn bevindingen.

In 1918 begint hij in Berlijn. Hij probeert de Spartakus-leider Karl Liebknecht te interviewen, maar die laat weinig los. Nypels is er wel bij als er gevochten wordt tussen de opstandige Volks Marine-Division en regeringstroepen. Hij trekt verder naar Hongarije, en later naar München, waar een echte linkse revolutie lijkt uit te barsten. Hij bekijkt de opwinding met een afstandelijke, vaak ironische blik. En hij is scherper als het moet. Want de samenstelling van de regering van de radenrepubliek in München is ‘al te dol’. De ‘volkscommissaris van Buitenlandse Zaken’ is een ‘bij vergissing ontslagen krankzinningengestichtpatiënt’, het verkeer valt onder een Tsjech die amper Duits spreekt.

Als verslaggever van een liberale krant is hij geen sympathisant van de linkse opstandelingen. Maar hij is wel gegrepen door de opwinding die van de revolutie uitgaat. Met veel moeite weet hij zelfs Moskou te bereiken. De belemmeringen die hij ondervindt op deze en andere reizen worden soms wel zeer uitvoerig weergegeven. Hij wordt gekweld door honger, kou, maar hij is het meest bevreesd voor wandluizen.
In dit geval reist hij via Polen, dat met de jonge Sovjet-Unie in oorlog is. En hoewel hij uiteindelijk in de hoofdstad aankomt, levert hem dat in journalistiek opzicht weinig op. Een interview met Lenin of Trotski zit er niet in. De bolsjewieken zitten niet te wachten op een burgerlijke pottenkijker en Nypels past er voor propagandaverhalen te maken. Hij krijgt nog net de kans om een tocht door de stad te maken, waar hij ziet dat de bourgeoisie juwelen en sieraden verkoopt om aan geld te komen.

Zijn kritische houding ten aanzien van de communisten, socialisten, bolsjewieken en spartakisten levert hem in Nederland veel commentaar op uit linkse kring en zelfs een doodsbedreiging. Nypels reageert er laconiek op.
Nypels blijkt een vooruitziende blik te hebben. Hij ontmoet Benito Mussolini, dan nog hoofdredacteur van Il popolo d’Italia in diens kantoor. Mussolini heeft een knuppel in zijn hand. Nypels geeft toe dat hij een bewonderaar is, en hij verwacht een rechtse omwenteling in Italië. Later, als de fascistische dictatuur werkelijkheid is geworden, stelt hij zijn mening bij.
En in München observeert hij Hitler, die hij als de ‘Beierse Mussolini’ omschrijft. Hitler heeft zijn aanhang niet aan zijn standpunten te danken, maar aan zijn retoriek. De mensen staan in drommen voor de Bierkellers waar Hitler spreekt. Sommigen staan alleen maar te wachten om hem even te kunnen zien. Hij besluit zijn portret van Hitler met de opmerking dat men van Hitler ‘zeer veel verwachten… of vrezen mag.’

Na 1924 raakt de Europese geschiedenis een tijd in rustiger vaarwater. Het verhaal over Nypels begint weer in 1933, als hij correspondent in Wenen is. Hij maakt de strijd tussen de nazi’s en de regering mee en de Anschluss. Als hij van zijn hoofdredacteur alleen nog maar luchtige stukjes mag schrijven, vertrekt hij.
Met zijn literaire beschrijvingen en zijn fascinatie voor politieke avonturiers doet Nypels denken aan Curzio Malaparte. Maar vergeleken met hem is de Nederlander veel gematigder, zowel in politiek opzicht als in zijn beschrijvingen.
Van Renssen heeft zich dienstbaar opgesteld, als een ‘vertaler’ van het werk van Nypels. Dit is geen complete biografie van Nypels. Dat steekt vooral in de nasleep als Van Renssen een schimmige affaire uit ‘de oorlog’ beschrijft waarvoor Nypels naderhand in België wordt veroordeeld. De lezer blijft zich afvragen wat er precies is gebeurd en dat is onbevredigend. Het is een minpuntje in een verder erg aardig boek.

Waardering: 4sterren

Henk van Renssen
De revolutieverzamelaar. George Nypels, verslaggever tussen twee wereldoorlogen
Amsterdam 2008 (oorspronkelijk 2006)

4sterren

(Visited 197 times, 1 visits today)
Samenvatting
Review Date
Boektitel
De revolutieverzamelaar - Henk van Renssen
Waardering
41star1star1star1stargray

Een reactie

  • W. de Jong februari 15, 2009op8:30 pm

    De revolutieverzamelaar
    Goedenavond meneer Henk van Renssen, Zo dadelijk begin ik aan het laatste hoofdstuk van uw boek De revolutieverzamelaar. Zelden heb ik zo’n goed boek gelezen. Niet in Europa van Geert Mak, maar dit boek zou minstens een jaar op de eerste plaats moeten staan van de top 10 boekverkopen. Het stond al lang op mijn lijste, maar kon het boek in de bibliotheek niet vinden? Uiteindelijk komt het uit de bibliotheek in Den Haag. Maak reclame! Zorg dat iedere bibliotheek dit boek heeft en half Nederland het heeft gelezen. Het is het waard. Is het een idee om de artikelen van Nijpels integraal uit te geven?
    Succes met uw verdere werk.
    Hartelijke groeten,

    Wout de Jong

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.