De kracht van het paradijs – Jonathan Holslag

april 23, 2014

holslagKorte inhoud: Een scherpe diagnose van de problemen waar Europa mee geconfronteerd wordt, inclusief een uitweg. De Belgische onderzoeker Jonathan Holslag gaat zonder taboes op stap om te beschrijven hoe de zaken ervoor staan en combineert idealisme met realisme.
Stelling: Europa kan zich handhaven in de Aziatische eeuw.
Stijl: Helder, zakelijk, af en toe een reportage element.

Geschikt voor: Iedereen die Europa serieus neemt (en 550 pagina’s wil lezen)

Waar het verval (of niet) van de Amerikaanse positie in de wereld in de VS tot een stroom literatuur heeft geleid, is het debat in Europa veel meer in zichzelf gekeerd. Hier discussieert men schijnbaar het liefst over de vraag of en in hoeverre de Europese ontwikkelingen de nationale identiteit bedreigen.
De Belgische onderzoeker Jonathan Holslag neemt niet identiteitspolitiek, maar machtspolitiek als uitgangspunt. De belangrijkste ingrediënten zijn een economische crisis die miljoenen treft, de toenemende concurrentie met andere delen van de wereld en de verdeelde en bijna altijd trage reacties van de EU, ook bij onstuimige ontwikkelingen in de buurregio’s.
De comfortabel aanvoelende ‘sociaal-democratische’ welvaartsstaat die is opgebouwd in grote delen van de Unie staat onder druk. Holslag schetst een nogal somber beeld van de Europese integratie, die zich als een reeks crises en bijna-fiasco’s laat kenschetsen. Niet zo gek dat in landen als China Europa wordt gezien als een macht die over zijn hoogtepunt heen is. En dichter bij huis is de situatie niet veel beter. Rond Europa ligt een ‘gordel van onzekerheid’, vol dreigingen. ‘Strategische sjacheraars’ als Rusland en Turkije denken eerst en vooral aan hun eigen positie. Europa kan niet achterover leunen en ervan uit gaan dat de zaken zich min of meer gunstig voor dit stuk van het Euraziatische continent zullen blijven ontwikkelen, aldus de schrijver.
Holslag schrijft dat hij niet uit ideologische vooringenomenheid is gestart met dit project. En inderdaad, zijn pleidooi is niet eenvoudig in de hoek van ‘links’ of ‘rechts’ te drukken. Hij pleit voor een stevig buitenlands beleid en een sterke krijgsmacht, maar ook voor een sociaal beleid dat de ‘kommer-veertig’ (de veertig procent aan de economische onderkant) een perspectief biedt op een fatsoenlijk bestaan en er zit ook een schep duurzaamheid bij.
Holslag presenteert ook een economisch programma: met investeringen in huisvesting, infrastructuur, onderwijs, landbouw en als laatste de industrie, maar dit moet wel gepaard gaan met begrotingsdiscipline.In het huidige debat tussen Eurofoben en federalisten kiest hij duidelijk stelling. Europese eenheid is geen keuze, maar een noodzaak om te overleven in een onrustige wereld. Wie vooruit kijkt, en dus niet achterom naar wat verloren is gegaan door een sterker Europees verband, ziet dat een terugkeer naar de (natie)staat niet mogelijk is. Dan wordt Europa van speler de speeltuin, aldus Holslag.
Dit boek zou het programma kunnen zijn van een toekomstige Europese leider. Het brengt op indrukwekkende wijze ontwikkelingen in en buiten Europa samen. Het is een betoog dat staat als een huis en dat een scherpe analyse aan een wenkend vooruitzicht koppelt. Of dat vooruitzicht haalbaar is, is een tweede. De hardnekkigheid van de nationale staten is vaak onderschat. Misschien verraadt zich daar de afkomst van de schrijver uit een klein land met een zwakke nationale identiteit. In landen die zichzelf een sterkere identiteit toedichten, zoals Nederland, valt zo’n pleidooi voor een realistische blik mogelijk in de modder. En zijn de crises niet te sluimerend om tot diepgaande veranderingen te komen? Een kikker die in een pan kokend water wordt gegooid, springt eruit. Maar als het water langzaam aan de kook wordt gebracht, blijft hij zitten. Voorlopig lijkt Europa het meest op die laatste kikker.

Jonathan Holslag, De kracht van het paradijs. Hoe Europa kan overleven in de Aziatische eeuw.

 

Deze bespreking verscheen eerder in Het Parool van 3 april 2014.

(Visited 422 times, 1 visits today)
Samenvatting
Review Date
Boektitel
De kracht van het paradijs, Jonathan Holslag
Waardering
41star1star1star1stargray

Geen reacties

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.