Na de verkiezingen in Afghanistan van augustus 2009 liet de officiële uitslag lang op zich wachten. Maar al snel was duidelijk dat er op grote schaal was gefraudeerd in het voordeel van de zittende president Hamid Karzai.
De schijnbaar aimabele en beschaafde man is sinds 2001 president van het land. Redelijk onverwacht kwam hij op deze positie terecht. Een mogelijke andere kandidaat werd door de Taliban vermoord, een ander was niet van de juiste stam. Karzai had alles mee: hij is lid van de Pashtun, de grootste stam in Afghanistan en sprak prima Engels. De diplomatieke Karzai was voor iedereen min of meer acceptabel.
Karzai was ook een ander opzicht een prima vertegenwoordiger van Afghanistan. Hij had met iedere partij wel banden gehad. Hij deed in 1994 op de Amerikaanse ambassade in Pakistan de zegeningen van de komst van de Taliban uit de doeken. Hij was zelfs kandidaat voor de post van VN-ambassadeur voor het Taliban-regime.
Journaliste Bette Dam geeft in dit boek een gedetailleerde beschrijving van de opkomst van Karzai. Ze heeft ontzettend veel mensen gesproken voor dit boek en uitvoerig onderzoek gedaan, ook in gevaarlijke gebieden in Afghanistan.
Karzai is de hoofdpersoon van dit boek, maar blijft toch een beetje kleurloos. Misschien is dat de aard van de man en is dat een van de eigenschappen die hem geschikt leken te maken voor de post. Opmerkelijk feitje: tijdens een van de interviews voor het boek moet hij huilen. Dat past wel bij zijn zachtmoedige aard.
Maar hij is ook een man met twee gezichten. ‘Geen geweld’, zo zegt hij tijdens zijn opmars. Maar in werkelijkheid wordt het een zeer bloedige affaire, waar bij Amerikaanse luchtacties, geleid door Amerikaanse special forces, honderden Taliban om het leven komen.
Ook over de achtergronden van Karzai komen we niet alles te weten. Wat nu precies de banden tussen Karzai en de Amerikanen waren voor 11 september 2001 wordt niet geheel duidelijk. We nemen maar aan dat het toeval was dat hij uitgerekend op die dag een bezoek aan de Amerikaanse ambassade bracht.
De eerste poging van Karzai om in oktober 2001 vanuit Uruzgan voet aan de grond te krijgen mislukte jammerlijk. Hij moest met een helikopter geëvacueerd worden. Zonder de Amerikaanse steun met wapens en dollars was de aanhang van Karzai eigenlijk heel beperkt.
Ook uit dit boek blijkt dat in Afghanistan de verhoudingen heel snel kunnen keren, maar dat echte verandering een stuk lastiger is. Stamverbanden en rivaliteiten binnen en tussen families bepalen, meer dan ideologie, de bondgenootschappen. Iedere familie wedt op meerdere paarden, want je weet maar nooit wie over een paar maanden of jaar de machtigste is.
Dam is niet erg kritisch over Karzai, in tegenstelling tot bijvoorbeeld het oud-Kamerlid Karimi in haar boek van een paar jaar geleden. Zo wordt de ellende in Uruzgan, inclusief de terugkeer van de Taliban, toegeschreven aan de toenmalige gouverneur Mohammed Jan. Maar Jan was nu juist de grote bondgenoot van Karzai, die hem daar aan de macht helpt.
Dit boek is geschreven voor de frauduleuze gang van zaken tijdens de presidentsverkiezingen van 2009. Karzai was misschien in 2001 een van de weinige geschikte personen voor de post, maar ondertussen is hij voor de westerse bondgenoten meer een risicofactor dan een steunpilaar. De rol van Karzai is een van de lastigste problemen geworden voor de Amerikanen. Zonder stabiele en legitieme regering in Kabul zal het moeilijk worden iets op te bouwen.
Bette Dam, Expeditie Uruzgan. De weg van Hamid Karzai naar het paleis (2009)
Geen reacties