De autobiografie van Malala Yousafzai, het Pakistaanse meisje dat opkwam voor het recht op onderwijs voor meisjes en door de Pakistaanse Taliban in haar hoofd werd geschoten. Daarna werd ze wereldberoemd. Dit is het verhaal van haar leven, met de achtergronden van Pakistan erbij.

Haar portret hangt in de Britse National Portrait Gallery. Malala sprak de Verenigde Naties toe,  kreeg een reeks prijzen, zoals de Anna Politkovskayaprijs, de Sacharovprijs en de Nederlandse Kindervredeprijs, en was genomineerd voor de Nobelprijs voor de Vrede.
Toen een lid van de Taliban haar vorig jaar zocht om haar te doden, hield hij in de straat van Mingora in de Pakistaanse Swatvallei een schoolbusje aan vol meisjes. “Wie is Malala?” vroeg hij. Ze was al bekend, maar nog niet zodanig dat hij haar meteen herkende. Een paar meisjes keken haar kant op. De man schoot, Malala werd in haar hoofd geraakt, twee andere meisjes werden ook getroffen.

Malala is nu wereldwijd bekend en nog steeds een doelwit voor de Taliban.

In dit boek, haar autobiografie maar ook een inleiding in de geschiedenis van Pakistan, wordt de onschuld van een kind tegenover de hersenloze bloeddorst van de Taliban geplaatst. Maar het biedt ook inzicht in de rol van de media, de uitzichtloosheid van het geweld in Pakistan, de positie van vrouwen en het belang van onderwijs.
Ze is zelfverzekerd, kalm en wordt niet gehinderd door valse bescheidenheid of gebrek aan ambitie. Toen de BBC haar in een onlangs uitgezonden interview vroeg wat ze dacht over een mogelijke Nobelprijs, zei ze dat er niet speciaal op uit is die te krijgen. “Mijn doel is om vrede te krijgen.”

Dochter

Uit haar boek wordt de cruciale rol duidelijk van haar vader Ziauddin. Bij de Pathanen (of Pasjtoen) is de geboorte van een dochter geen vreugdevolle gebeurtenis, maar haar vader was vanaf haar eerste dag trots op haar. ‘Mijn vader zei altijd: Malala zal zo vrij zijn als een vogel,’ schrijft ze in haar boek Ik ben Malala.
Ze werd vernoemd naar de Afghaanse Malalai van Maiwind, die in 1880 troepen van haar land aanmoedigde ten strijde te trekken tegen Britse troepen.
Voor Malala’s geboorte, in de jaren tachtig, had haar vader overwogen ook in Afghanistan te vechten, tegen de Russen die het land toen bezetten. Hij raakte echter door andere ideeën beïnvloed. Als student werd hij politiek actief. Hij sprak zich uit tegen de hetze tegen De duivelsverzen van Salman Rushdie. “Is de islam zo’n zwakke religie dat die niet eens bestand is tegen een boek? Nou, niet mijn islam!” Ingaan tegen gevestigde meningen bleef zijn handelsmerk.

Voor Ziauddin lijken er geen heilige huisjes te bestaan; of het nu gaat om de lokale gebruiken, de politiek of de religie. Hij moedigde Malala aan de Koran zelf uit te leggen. “Zijn woorden zijn heilige boodschappen en het staat je vrij die naar eigen inzicht te interpreteren,” zei hij toen een godsdienstleraar haar vertelde dat de moord op ex-premier Benazir Bhutto religieus gerechtvaardigd was.
Ze blijft erg religieus. In haar toespraken, interviews en boek komen de verwijzingen naar de islam vaak terug. Haar beroemdheid ziet ze als een verantwoordelijkheid die God haar gegeven geeft.
Haar vader richtte de Khushalschool in Mingora op en dat werd de plaats waar Malala opgroeide. Als leerling was ze uiterst competitief; ze wilde altijd de beste van de klas zijn.
Eén van de dingen die ze op school leerde, was in het openbaar spreken. De gewoonte was dat volwassenen de teksten van de toespraken schreven, maar na de eerste keer begon ze dat zelf te doen. “Zelfs als ukkie praatte je al als een politica,” zei haar vader tegen haar. Ze heeft een wat plechtige, maar ook zeer besliste manier van spreken ontwikkeld – zeer geschikt voor de podia die ze nu betreedt.

Taliban

Toen Malala tien jaar oud was, kwamen de Taliban naar de Swatvallei. Ze werden aanvankelijk niet helemaal serieus genomen. Een vriend van haar vader noemde hen de ‘mensen zonder bad of barbier’. De leider was de voormalige bediener van de stoeltjeslift. Omdat hij via de radio propaganda bedreef, werd hij de Radio Moellah genoemd.
De propaganda sloeg echter aan, ook onder leerkrachten van haar vaders school. Sommigen wilden geen les meer geven aan meisjes.
Haar vader verzette zich tegen de talibanisering en als hij overlegde met zijn medestanders ging Malalavaak mee. Ze begon interviews te geven, eerst met medescholieren, een paar jaar later bleef zij dat alleen doen, Haar vriendinnen mochten dat niet meer van hun ouders. Haar optreden viel goed bij de journalisten. Later kreeg ze ook een journalistieke training.
Toen een BBC-journalist haar vader vroeg of hij iemand wist die een dagboek kan bijhouden over het leven onder de Taliban, zei ze: waarom ik niet? Onder een schuilnaam verscheen haar bijdrage 3 januari 2009 met als titel: Ik ben bang.
Ze vertelde hoe ze achter zich op straat een man hoorde zeggen: ‘Ik vermoord je’. Ze liep snel door, maar toen ze achterom keek, zag ze dat de man in een telefoon sprak.
De dreiging kwam naderbij, met moordpartijen waarbij de Taliban de lichamen als waarschuwing op straat achterliet. De meisjesschool werd gesloten, maar niet veel later mocht deze toch open voor meisjes jonger dan tien. Malala deed alsof ze jonger was.
Toen de strijd tussen de regering en de Taliban uitbrak, vluchtte de familie. Een paar maanden later heropende de school, toen het leger de openlijke strijd had gewonnen.
Haar bekendheid in Pakistan nam toe. In december 2011 kreeg ze de eerste nationale vredesprijs van Pakistan. Toen ze prijs uit handen van de premier had gekregen, overhandigde ze hem een ‘lijst met eisen’ zoals een vrouwenuniversiteit in Swat.
De Taliban was echter niet echt weg. De dreiging nam eerder toe, tegen haar vader en ook tegen haar. Ze nam het aanvankelijk niet serieus: er staat zoveel op internet. Later bleek de bedreiging ernstiger te zijn.
Haar reactie was onderkoeld. “Ik maakte me helemaal geen zorgen toen ik hoorde dat ik een doelwit was. Ik dacht eerder: iedereen weet dat hij op een dag zal sterven.” Het was ook moeilijk te geloven dat de Taliban een meisje van vijftien zouden willen vermoorden. Op 9 oktober 2012 probeerden ze het toch.

Dit is het zeer lezenswaardige verslag van haar leven. Het klinkt uiteraard een beetje vreemd, een autobiografie van een meisje van 16. Maar haar persoonlijke verhaal, dat zeer uitzonderlijk is, vermengd met de achtergrond van haar familie en het land maakt het tot een volwaardig boek.  Het is vlot opgeschreven, hier en daar dringt wel een beetje de ghostwriter zich op. Maar het is een aangrijpend en overtuigend verhaal.

Dit artikel is gebaseerd op een publicatie in Het Parool op 8 oktober 2013.

Samenvatting

Recensent

Addie Schulte

Review Date

2013-10-13

Boektitel

Ik ben Malala

Waardering

4