Mijn vrijheid – Ayaan Hirsi Ali

oktober 19, 2006

ayaanautoHet levensverhaal van Ayaan Hirsi Ali was in grote lijnen en soms tot in details al bekend, voor haar autobiografie verscheen. Er zijn weinig politici waarvan zoveel bekend is. De stamboom van Hirsi Ali, ooit  Hirsi Magan, werd tot in de Tweede Kamer besproken. Haar gedwongen huwelijk, haar vluchtverhaal, haar besnijdenis, waren onderdeel van een politieke legende. Bij haar was er al vrijwel geen scheiding tussen persoon en politiek en voor zover die nog bestond is die hier nog verder weggehaald. Zeker het eerste deel, over haar leven in Afrika, is van een soms pijnlijke openhartigheid.

Er staan een paar dingen in die misschien niet helemaal passen in het eerder door geschetste beeld. Zo scheidde haar moeder van haar eerste man, net als de eerste vrouw van haar vader. Vrouwen blijken in de islamitische wereld niet helemaal het weerloze slachtoffer te zijn waar ze wel voor gehouden worden. Ze beschrijft uitgebreid hoe vrouwen elkaar gevangen houden. Haar oma, die haar tegen de zin van haar vader besnijdt, is er een voorbeeld van en haar moeder als ze haar en haar zusje Haweya ervan probeert te weerhouden om te gaan werken. Vrouwenonderdrukking is niet alleen een zaak van mannen.

Haar leven is ook het verhaal van bekeringen, van soms plotsklapse conversies. Ze hangt de ideëen van de Moslim Broederschap aan, om daar geleidelijk op terug te komen. Andere conversie’s zijn abrupter. Ze leest nog geen vier pagina’s in het Atheïstisch manifest van Herman Philipse en weet: “Ik was een atheïst.”

“Mijn hart zat links,” schrijft ze, doelend op de periode 1998. Op 1 september 2001 begon zij te werken bij de Partij van de Arbeid. In oktober 2002 heeft ze er geen moeite mee ‘rechts’genoemd te worden.  Neelie Kroes vertelt haar dat ze een ‘echte liberaal’ is. “Jij bent geen socialist, je bent een van ons.”  Ze kwam er achter dat ze op veel vlakken niet bij de PvdA paste. En er zat ook berekening bij. “Ik besloot dat ik de plaats zou kiezen waar ik de meeste kans maakte om veranderingen tot stand te brengen.” (In hoeverre dat gelukt is, blijft in dit boek eigenlijk buiten beschouwing.)
Een paar jaar later stapte ze over naar het American Enterprise Institute, wederom een grote verschuiving.
Ook andere beslissingen komen plotseling. Op de eerste dag dat ze in Duitsland is, volgens de planning van de familie een tussenstop op weg naar haar echtgenoot in Canada, besluit ze daar niet heen te gaan. In de bus op weg naar het asielzoekerscentrum besluit ze haar naam en geboortedatum te veranderen.

Als ze eenmaal in Nederland is, is de scheiding veel makkelijker geregeld dan ze zelf had gedacht. De Somalische clangenoten plegen geen geweld, maar leggen zich bij het onvermijdelijke neer. Dat ze ondertussen in Nederland een eigen positie heeft, speelde daarin ongetwijfeld een grote rol.

Wat een lief land waren we toen trouwens. Iedere agent ontvangt een mogelijke vluchteling met alle egards. In het vluchtelingencentrum is alles gratis, tot grote verbazing van de Somalische. Als de huisgenoot van Hirsi Ali later voor duizenden guldens naar het buitenland belt en haar met een grote schuld opzadelt, wordt die kwijtgescholden.

Hirsi Ali vertelt haar verhaal zeer direct. Zeker in de eerste jaren ontbreekt er reflectie. Een eindeloze stroom gebeurtenissen, verhuizingen, familie-ontwikkelingen, gruwelen in Somalië passeert de reveue. Ze heeft er in dit boek niet echt afstand van weten te nemen, er zijn geen beschouwingen of wijsheid achteraf. Daardoor is het vermoeiend, maar ook fascinerend.

Het verhaal na haar toetreden tot de Tweede Kamer houdt ze betrekkelijk kort. Ze neemt enige afstand van het omstreden interview in Trouw waarin ze Mohammed een perverse man en een tiran noemde, ‘gemeten naar onze westerse maatstaven’.  “Toegegeven, ik had me een beetje laten gaan.” De beveiliging wordt nog verder verscherpt. Zeker na de moord op Theo van Gogh neemt die absurde vormen aan. Maar omdat ze meer weet of haar hoofd ‘helder’ (395) was of dat ‘mijn hersens bedwelmd’ waren (396), is ze ook niet in staat zich tegen de zeer vergaande inperking van haar vrijheid te verzetten. (er staan in dit deel ook een paar merkwaardige foutjes, zoals dat niet bekend werd gemaakt dat de moordenaar van Theo vrijwel direct was gearresteerd.)

Zelfs de Economist lezen was volgens de beveiliging te gevaarlijk. De overdreven maatregelen komen waarschijnlijk voort uit een grote angst dat er een tweede moord gepleegd zou worden, wat weer iets anders dan een doelbewuste poging om haar het zwijgen op te leggen, zoals sommige vrienden beweren.

De volstrekt absurde epiloog vertelt hoe Verdonk haar aanvankelijk het Nederlanderschap ontneemt, om later met een beroep op de grootvader, dat besluit in te trekken. Het leidde uiteindelijk tot de val van het kabinet, een waardige afsluiting van haar onstuimige periode in de Nederlandse politiek. Zelf betreurt ze het dat het kabinet viel over ‘zo’n geringe kwestie’, en ze weigert de kwestie in een groter perspectief te zien.

Na ruim vierhonderd pagina’s is het beeld van Ayaan Hirsi Ali niet veranderd. Een gedreven politica met één onderwerp op haar agenda, direct, persoonlijk, niet zonder humor, impulsief, eigenzinnig. Maar er blijkt ook uit dat onderdrukking van vrouwen een gevolg is van duizenden, miljoenen individuele beslissingen en niet een onverandelijk gegeven.

Waardering: 3half-sterren

 

Ayaan Hirsi Ali, Mijn vrijheid. De autobiografie 

(Visited 432 times, 1 visits today)

Een reactie

  • Nan oktober 19, 2006op8:46 pm

    Gisteren schreef ik al dat ik Hirsi ,na het lezen van haar boek,bewonder. Waarom…? In haar jeugd is ze van hot naar her gevlucht ,altijd in de onderwerping, ze is immers een meisje.Toch blijft ze haar moeder trouw die haar meer slaat dan koestert. Haar grootmoeder die de redelijkheid niet kent en haar eigen overlevingstrategien trouw blijft. Ze blijft ijverig op school en thuis. Later na haar verblijf in Somalie weer terug in Kenia gaat ze op pad, om familie op te halen,wat allerminst wordt beschreven als een pleziertocht.Eerder een kruisweg.
    De idioterie over besnijden en maagd zijn en uithuwelijken, het slaat haar angstig om het hart, toch waagt ze van alles om haar geluk te zoeken en te vinden. Ze blijft wel door twijfel bevangen, ze mist haar vader voortdurend ,haar voorbeeld, ze verafgood hem m.i. zoals alleen een dochter dat kan. Tegelijkertijd is hij ook haar struikelblok. Innerlijk speelt zich een proces af, lijkt mij, wat voort gaat en haar onafhankelijkheid stuurt. Getrouwd en wel in Dortmund komt ze tot een besef en geeft daar gevolg aan. Gaat naar Nederland ,maakt mee wat menig vluchteling ervaart. Ze leert Nederlands en treedt als tolk op in ziekenhuizen gevangnissen consultatiebureau’s, krijgt daardoor inzicht in achtergronden van vele vluchtelingen. Gaat studeren, zelfstandig wonen en weer studeren in Leiden. Haar gedachten en denkwijze blijven zuiver, onbevooroordeeld, ze streeft naar haar doel: De onrechtvaardigheid van de Islam aantonen ,bestrijden te vuur en te zwaard ,als het moet. Ik denk dat ik dat het meest bewonder in haar, de zuiverheid, haar zuiverheid in denken en doen die ze nooit prijs geeft, en die zo in strijd is met de Islam en hun maagdenvlies. De onderwerping die binnen de Islam vrouwen daarop conditioneert. Ik heb ondertussen ,een ander boekje in huis, net uitgekomen bij de Geus, van Faoud Laroui titel:Over het islamisme. Een man, je zult hem wel kennen, hij is in 1979 naar Parijs gegaan, om te studeren en later naar A’dam en New York. Hij beschrijft in het boek het verschil tussen de beleving van godsdiensten en de instituten, die ze stichten. Ik moet er nog veel in lezen, na Hirsi zit de goden in mijn hoofd.Mijn vader vond het over het algemeen een zwaktebod ,wanneer je met god kwam aandragen. Er zijn leukere verhalen vond hij. Nou ja ,hij of zij heeft veel aanhangers, terecht…?

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.