Misdaad is overal. Uiteraard in de handel in verboden verdovende middelen of in wapens. Maar ook in de illegale stort van vuilnis, maar ook in melk of in haute couture. Overal waar geld verdiend kan worden, is de misdaad. Niemand kan het stoppen.
Dat is het beeld dat oprijst uit Gomorra, het portret dat journalist Robert Saviano schetst van de camorra, de maffia van Napels. Efficienter dan de Siciliaanse Cosa Nostra, innovatiever dan de andere concurrenten. Het is een beeld dat de romantiek van de maffia ondermijnt, maar op een sinistere manier toch romantisch is.

Saviano geeft niet zozeer een feitelijk verslag, maar biedt vooral een impressie van het leven in de kringen van de camorra. Hij dwaalt dagen rond in de nieuwbouwwijk die zich tot de grootste drugsmarkt van Europa ontwikkelde. Hij sluit voorzichtige vriendschappen, en verricht hand- en spandiensten in de haven van Napels, waar de handel aankomt.
De mores van de maffia beschrijft hij in grote mate van detail. Hij weet door te dringen in hun dagelijks leven. Daarin speelt film een opvallend grote rol. De maffiosi spelen de bekende maffiafilms na. Zelfs in de manier waarop ze hun pistool vasthouden, imiteren ze de filmsterren.

De camorra is geen hiërarchische organisatie. er zijn diverse clans, die soms met elkaar concurreren en soms samenwerken. Het is een soort vrije markt die het eerdere feodale systeem heeft vervangen. Dat bepaalt ook de kracht van de camorra, die door de lossere structuur veel moeilijker te bestrijden is.

Maar de boss heeft nog steeds een hoge status, hoewel ze weinig van hun rijkdom kunnen genieten. Toch is dat de positie die de kleine misdadigers ambiëren, zo blijkt uit de brief van een jongetje dat in de gevangenis zit. Hij beschrijft zijn leven en toekomstdroom. “Iedereen die ik ken is dood of zit in de gevangenis. Ik wil een boss worden. Ik wil supermarkten, winkels en fabrieken hebben, ik wil vrouwen hebben. Ik wil drie auto’s, ik wil dat ik wanneer ik een winkel binnenkom, ik word gerespecteerd, ik wil over de hele wereld warenhuizen hebben. En dan wil ik sterven. Maar als een echte boss, als iemand die het echt voor het zeggen heeft. Ik wil worden vermoord.”
Die kans is groot, want de camorra is zeer gewelddadig. Saviano overdrijft slechts een beetje als hij stelt dat die meer slachtoffers heeft gemaakt dan de ETA en de IRA samen. Maar 3600 doden in 25 jaar blijven er zeer veel.

Niet alleen de locatie maar ook de thematiek van het ranzige en criminele Napels doen denken aan De huid van Curzio Malaparte. Ook in zijn min of meer literaire stijl lijkt Saviano een saluut aan Malaparte te brengen. Maar die bloemrijke taal zit hier wel af en toe in de weg. Alsof een zakelijker verslag het te erg had gemaakt.

Waardering:

Roberto Saviano, Gomorra. Reis door het imperium van de camorra (2007)