Geschriften van een intellectuele glazenwasser- Bart Tromp

januari 31, 2010

trompglazenwasserWanneer de jonge Bart Tromp zijn eigen teksten voor de schoolkrant herlas, moest hij vaak uitbundig lachen. Het plezier in het schrijven van scherpe stukken heeft hij zijn leven lang gehouden. In zijn polemische stukken vergat hij nooit te melden dat de meeste anderen van deze kwestie geen verstand hadden. De redactie van dit boek heeft dan ook overwogen dit boek de titel ‘Zoals ik in 1979 al zei’ mee te geven.
Dit rotsvaste geloof in het eigen gelijk was gebaseerd op een schokbestendige analyse. De elementen daarvan komen in deze bundel ruimschoots aan de orde, zij het verspreid door het boek. Denkers als Niccolò Machiavelli, Thomas Hobbes, Karl Marx, Max Weber, Immanuel Wallerstein ( de Hegel van de twintigste eeuw ) en Carl Schmitt spelen in zijn visie op de wereld een grote rol. Tromp, in 2007 gestorven, bestreek een breed veld: politieke denkers, partijpolitiek, internationale betrekkingen, kunst en onderwijs, met wat intermezzi over componisten. Hij wilde zich niet houden aan de kunstmatige onderverdeling van geschiedenis, sociologie, politieke wetenschap en politieke filosofie.
Eén van zijn uitgangspunten was de samenhang van de ontwikkeling van de economie en de nationale en internationale politiek. Eén van zijn sterke overtuigingen was dat het neoliberalisme een verwoestende werking had op de samenleving. Hij had ook een afkeer van moderne fratsen als gekozen lijsttrekkers en referenda. Zijn duidelijke voorkeur ging uit naar een op de klassieke sociaaldemocratische ideologie gebaseerde politiek. De PvdA was dan ook vaak zijn doelwit.
Voeg daarbij een grondige kennis van internationale politiek en militaire zaken en de hoofdlijnen van zijn denken en de stukken in deze bundel zijn gegeven. Plus wat uitstapjes naar bijvoorbeeld de Nederlandse onderwijspolitiek en de levens van klassieke componisten.
Verreweg de meeste stukken zijn eerder gepubliceerd. Een uitzondering daarop is een brief aan Ayaan Hirsi Ali, waarin hij haar smeekt niet voor de VVD in de Tweede Kamer plaats te nemen. Hij voorspelt dat ze daar niet gelukkig van zal worden. Ze zou er de vrijheid die ze had als medewerker van het wetenschappelijk bureau van de PvdA, verliezen.

Tromp pretendeerde niet een origineel denker te zijn, die een eigen systeem ontwikkelde. Hij werd ooit uitgemaakt voor intellectuele glazenwasser en die term omarmde hij. Hij wilde helder en duidelijk maken wat door de waan van de dag en zogenaamde originaliteit aan het oog werd onttrokken . Onder die af te wijzen verschijnselen vielen bijvoorbeeld de voorstellen van D66 voor bestuurlijke vernieuwing. Keer op keer wijdde hij daar in Het Parool columns aan, die overigens niet in dit boek zijn opgenomen.

Wel opgenomen is de column die hij schreef naar aanleiding van de moord op Pim Fortuyn in 2002. Het principe van de doden niets dan goeds was aan hem niet besteed. Hij schreef net zo fel over deze schreeuwlelijk als daarvoor.
Bij het uitgeven van een dergelijke verzameling stukken uit een soms ver verleden ligt natuurlijk een groot gevaar op de loer. Zijn de teksten nog relevant? Zou niets toe te voegen zijn aan een artikel over Marx en Engels uit 1978? Of aan dat uit 1997 over het eerste paarse kabinet, terwijl nog vijf jaren Paars zouden volgen? Het antwoord verschilt. Aan het wezen van Paars, volgens Tromp in vele opzichten een voortzetting van het beleid van het laatste kabinet-Lubbers, veranderde eigenlijk niets meer.
Andere opmerkingen zijn evident onjuist gebleken. “Hoop op en verwachting van een geleidelijke liberalisering van communistische regimes zijn keer op keer vals gebleken,” schreef Tromp in 1985. Daarna was inderdaad geen sprake van een geleidelijke liberalisering, maar van een ineenstorting van deze regimes. Maar hij was niet de enige die die ontwikkeling niet voorzag.
Maar meestal doet Tromp zijn naam als glazenwasser eer aan. Zijn rede uit 1990 over het einde van de politiek is zo n stuk waarin in een paar pagina s belangrijke vragen duidelijk uiteen worden gezet. Wie is nu die glazenwasser?

Bart Tromp, Geschriften van een intellectuele glazenwasser. De draagbare Tromp (2009)

Deze bespreking verscheen eerder op 27 januari 2010 in Het Parool.

(Visited 198 times, 1 visits today)
Samenvatting
Review Date
Boektitel
Geschriften van een intellectuele glazenwasser- Bart Tromp
Waardering
31star1star1stargraygray

Geen reacties

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.