De Afrikanen die op wrakke bootjes Europa proberen te bereiken zijn een icoon geworden. Voor de een staan ze voor de arme horden die van de Europese welvaart willen profiteren, voor de ander zijn het de slachtoffers van kolonialisme en discriminatie die hun recht halen. Om te achterhalen wat deze ‘reizigers’ mee maken en wat hen drijft, probeerde Volkskrant-correspondent Kees Broere met fotograaf Sven Torfinn deze tocht zoveel mogelijk te volgen. In zijn boek dat hiervan de weerslag is ontzenuwt Broere een aantal mythen.
Zo zijn de Afrikaanse migranten niet de armsten die de reis naar Europa ondernemen, maar vaak jongeren die op een of andere manier al wat meer middelen en mogelijkheden hebben. Dat moet ook wel, want de reis is zeer kostbaar en bij iedere halte zijn er mensen die van de migranten willen profiteren. ‘Gebrek aan perspectief’ is de drijfveer, niet gebrek aan geld.
Met die wetenschap wordt trouwens ook het idee ontkracht dat meer rijkdom in Afrika de migratiestroom gaat stoppen. Integendeel, hoe meer Afrikanen iets rijker worden, hoe meer ze geneigd zullen zijn om ook de gok te wagen. Maar misschien vinden we het dan minder erg.
Een gok blijft het. Een groot deel van de ‘reizigers’ haalt Europa niet, maar blijft steken of moet halverwege terugkeren. Er is dus geen sprake van een ongebreidelde stroom (als het over migratie gaat is ‘aqua-taal’ bijna niet te vermijden) migranten. Het zijn er tienduizenden, geen honderdduizend of miljoenen.
Broere probeert in dit boek de tocht van de Afrikaanse migranten zelf te volgen. Hij legt dezelfde route, met hetzelfde transport. Met negentien man (onder de ‘reizigers’ zijn amper vrouwen) reist hij bijvoorbeeld in de laadbak van een Toyota door de Sahara.
Daarmee komt hij dichtbij de migranten en weet hij gaandeweg hun verhalen en dromen op te tekenen. Toch is er ook een bezwaar tegen deze benadering. Op een gegeven moment gaat het meer over de problemen van de journalist en de fotograaf in hun navolging van de migranten, dan over de migranten zelf. Zo worden zelf als het ware het onderwerp. Maar hun problemen zijn toch wezenlijk anders.
Broere geeft zijn boek een zware historische lading mee, die van kolonisatie en slavernij. Voor een groot deel is de ‘Afrikaanse geschiedenis gestolen’ en deze heeft moeten plaats maken voor de ‘Europese plundering van goederen en exploitatie van mensen.’ Dat vindt Broere wel een goede reden voor migratie. Ergens erkent hij wel dat deze mensen in hun land van herkomst misschien wel een betere toekomst kunnen opbouwen.
Met hun vertrek ondergaan de migranten ook een identiteitsverandering. De illegaal wil ongekend blijven, maar herkent ook zichzelf niet meer. De vreemdeling wordt een vreemde voor zichzelf.
Zo maakt migratie ook deze reizigers in veel gevallen niet gelukkig.
Geen reacties