Europa was ooit saaaaiiiiii. Nu wekt Europa woede op, en dat niet alleen bij demonstranten die in Europese hoofdsteden de straat op gaan, maar ook bij zeer geleerde schrijvers.

Twee recente geschriften tekenen de intensiteit, maar ook de armoede van het debat. De één is geschreven door de jonge columnist en commentator Thierry Baudet, de andere door twee politieke zwaargewichten, de Belgische ex-premier Guy Verhofstadt en de Duitser ex-revolutionair Daniel Cohn-Bendit. De eerste komt met een pleidooi tegen de Europese Unie en alles wat daarop lijkt, de twee anderen met een even hartstochtelijk betoog voor de Verenigde Staten van Europa.

Hun geschriften hebben grotendeels dezelfde titel. Baudets pamflet, een lezing die hij begin vorige maand uitsprak, heet Pro Europa dus tegen de EU. Verhofstadt en Cohn-Bendit houden het op Voor Europa! Dat is dus blijkbaar iets moois, iets waar je voor kunt zijn, dat Europa.
Maar wat Europa is, blijft onduidelijk. En wanneer verscheen voor het laatst een pamflet met de titel 'Voor Amerika!' of 'Pro Afrika!'?
Deze drie pamflettisten delen meer dan hun liefde voor Europa. Voor een deel komt hun analyse overeen, ze zijn even ontevreden over de huidige situatie en de regeringsleiders die daarvoor verantwoordelijk zijn.
Ze stellen de natiestaat centraal, de een als nastrevenswaardig ideaal, de ander als afschrikwekkend monstrum uit het verleden. Ze grossieren in overdrijving, en weten zeker dat als hun scenario geen doorgang vindt, hel en verdoemenis zullen losbreken.
Baudet toont zich een echte Europeaan. Voor wat er buiten dit continent gebeurt heeft hij geen oog. Het is een merkwaardig naar binnen gerichte blik. Volgens hem kan alleen in een natiestaat democratie bestaan, er bestaat immers geen Europees 'volk', is zijn stelling.
Een Europese federatie zou onwerkbaar, log, corrupt, onbestuurbaar en ondemocratisch zijn. Dus weg met de knellende regels, die zelfs voorschrijven hoe groot condooms moeten zijn, en weg met de euro. Je kunt toch overal met je creditcard betalen, waar heb je dan de euro voor nodig?
De woede van deze pamfletschrijvers mondt soms uit in hysterie. Bij Baudet neemt dat kwaadaardige vormen aan, zoals wanneer hij de Europese founding father Robert Schuman verwijt deel te hebben uitgemaakt van de collaborerende Vichyregering in Frankrijk, maar niet opmerkt dat hij in een concentratiekamp heeft gezeten. Europese eenwording leidt tot oorlog, is zijn vaste overtuiging, kijk maar naar Napoleon, Hitler etc.
Maar het unieke van de ontwikkeling sinds de Tweede Wereldoorlog is dat eenwording niet gepaard gaat met oorlog. Lidstaten van de Europese Unie en voorgangers voerden geen oorlog met elkaar.
Het illustere duo Verhofstadt en Cohn-Bendit doet het niet veel beter. Toegegeven, ze kijken meer over de grenzen van het oude continent, naar de opkomende machten in de rest van de wereld. En dat terwijl ze deel uitmaken van dat verfoeide Europees Parlement. Maar overdrijven kunnen ze zeker zo goed. De 'tweeduizend jaar oude voorgeschiedenis van Europa' dreigt te worden weggevaagd en 'Auschwitz' doemt alweer op als de consequentie van 'doorgedraaid nationalisme'.
De komst van de Verenigde Staten van Europa lost volgens hen niet alleen de eurocrisis op. Er kan direct doorgepakt worden met een green deal, die ons van de verslaving aan fossiele brandstoffen afhelpt en ook de problemen rond de multiculturele samenlevingen verdwijnen.
Het is duidelijk, hier zijn utopisten aan het woord. Hun oplossing brengt alle heil. Maar utopisten zijn in het verleden geen goede gidsen geweest voor de toekomst van Europa.

In de negentiende en twintigste eeuw konden de Europese staten domineren en bloeien door hun technologische en economische voorsprong. Maar die is verloren aan het gaan en de kans is groot dat die trend doorzet.
Terug naar de natiestaat, zoals Baudet wil, is geen echte optie. Dat is schimmenpolitiek, stammend uit de negentiende eeuw, de tijd van de romantiek. De wereld is sinds die tijd veranderd.

Ergens tussen de uitersten van het nationalisme van Baudet en het federalisme van Verhofstadt-Cohn-Bendit zal een uitweg gevonden moeten worden uit de huidige crisis, die allang niet meer alleen over een munt en geld gaat.
Saai zal het in ieder geval niet snel meer worden.