Het integratiedebat zit vol paradoxen. Zo gaat iedereen bij de gedachte er alleen al gapen, maar tegelijk blijft het een enorme fascinatie uitoefenen. Het heeft er alle schijn van dat het bij de komende Kamerverkiezingen een prominente rol gaat spelen.
Volgens Frans Verhagen is dat niet nodig. Want het gaat met de integratie veel beter dan we denken.
In zijn boek Hoezo mislukt wil Verhagen ‘nuchtere feiten’ presenteren. Voor een deel doet hij dat ook. Hij komt met allerlei statistieken en andere cijfers. Daarmee valt inderdaad het een en ander te relativeren.
Her en der schrijft Verhagen dat bepaalde problemen geen kwestie van integratie zijn, maar dat het om maatschappelijke problemen gaat. Nu is de hele integratie een maatschappelijk probleem, dus dit zegt niet veel. Wel is het zo dat het plakken van etnische labels op allerlei problemen niet altijd nuttig is en soms een averechts effect heeft.
Speciaal beleid heeft vaak weinig zin en het effect van bijvoorbeeld inburgeringscursussen is erg gering. Doe wat er moet gebeuren goed, voor alle burgers, zoals bij het bestrijden van taalachterstand op de basisschool, is een goed punt van Verhagen. Het inzetten van sport- en cultuurbeleid om integratie te bevorderen wijst hij af. Dus er is ook voor de ‘linkse kerk’ iets om zich aan te ergeren.
Hij zet zich af tegen de veel somberder Paul Scheffer, die volgens hem te veel nadruk legt op nationale waarden en het streven naar een Nederlandse identiteit. Discussie over identiteit is volgens hem gevaarlijk. Met die opvatting mengt hij zich trouwens zelf in debat. Het gaat ook niet om een definitie tot op de millimeter, maar enig gevoel van binding.
Scheffer heeft het trouwens over ‘gedeeld burgerschap’, en staat daarmee misschien wel veel dichter bij de opvattingen van Verhagen dan de laatste beseft. Maar je moet je ergens tegen afzetten, natuurlijk.
Minder sterk is de opmerking van Verhagen dat jongeren zich ‘vastbijten in hun moslimidentiteit’ omdat ze er voortdurend op worden aangesproken. Zouden ze zelf niet ook een verantwoordelijkheid daarin hebben? Verhagen heeft wel gelijk dat secularisme ondertussen tot norm is verheven en dat er weinig geduld en begrip is voor gelovigen.
Er zit soms te veel drama in het multiculturele debat. Daarom is enige relativering wel op zijn plaats. Maar de kans is levensgroot om door te schieten. Er zijn nog zat problemen met onderwijs, werk, criminaliteit en in gezinnen. Migratie gaat met problemen gepaard en het is kortzichtig dat te ontkennen. Dat doet Verhagen ook niet. Als slotsom van ieder hoofdstuk presenteert hij rijtjes van wat goed gaat en wat beter kan. Wie de laatste achter elkaar zet, krijgt een catalogus van klachten.
Toch zit er ook iets naïefs in zijn betoog. Mensen moeten de verandering die door migratie wordt veroorzaakt maar accepteren. Dat doet een forse minderheid dus niet. Die vindt verandering bedreigend. Met alleen maar laten zien wat er goed gaat, komt daar geen verandering in.
Het debat over integratie geeft veel aanleiding tot overdrijving of ontkenning. Verhagen probeert daar aan te ontkomen. Maar zijn opvattingen herbergen een ongerijmdheid. Aan de ene kant beweert hij dat allochtonen allerlei ideeën van hun omgeving overnemen, zoals die over de verhouding tussen man en vrouw. Die ontwikkelt zich naar een ‘Nederlands’ gemiddelde.
Aan de andere kant is ‘integreren met behoud van eigen identiteit’ volgens hem zo Nederlands als Zeeuws meisje. Maar waarom dan de vreugde over de emancipatie van de Marokkaanse en Turkse meiden? Aan de ene kant zegt hij: de allochtonen zijn al bezig zich aan te passen. Aan de andere kant beweert hij: ze hoeven zich niet aan te passen want diversiteit hoort bij Nederland. De vraag blijft echter: hoeveel en welke diversiteit?
Geen reacties