Boekenstrijd

Met zijn open boord, baardje en eenvoudige pakken is president Mahmoud Ahmedinejad van Iran een vaste speler op het wereldtoneel geworden. Populair bij de aanhang van Hezbollah en dergelijke groeperingen, verafschuwd, gehaat en gevreesd door vele anderen. Op de eerste pagina van deze biografie van Ahmadinejad wordt een anekdote verteld die duidelijk moet maken dat Ahmadinejad een onbetrouwbaar heerschap is. Hij vertelde ooit dat zijn vader in 1993 om het leven was gekomen. Maar in werkelijkheid overleed zijn vader in 2006, een jaar nadat de zoon president was geworden. Volgens de schrijvers past dit bij ‘de raadselachtige aard van de nucleaire sfinx’. Mooie woorden, misschien, maar wat worden wij er wijzer van?  

Dit boek lijkt op het eerste gezicht een politieke biografie van Geert Wilders. Het beschrijft, soms zeer gedetailleerd, de ontwikkelingen van de medewerker van de VVD, die Kamerlid werd, als dissident uit die partij stapte en uiteindelijk de politiek leider van de PVV werd. Maar gaandeweg blijkt het toch niet zozeer een biografie geschreven door een buitenstaander, maar een nieuwe vorm,  waarin auteur en hoogleraar politicologie Meindert Fennema zich zo sterk in de positie van zijn onderwerp verplaatst dat hij schrijft wat Wilders vindt en denkt. En dat doet hij zonder de man ooit ontmoet of gesproken te hebben.  

Boris Bibikov is een rijzende ster van de communistische partij van de Sovjet-Unie. Hij noemt zijn eerste dochter Lenina, naar de grote leider van de Russische revolutie. Hij is in het begin van de jaren dertig een van de leiders van de bouw van een reusachtige tractorfabriek in de Oekraïne. Overdag en tijdens ‘stormnachten’ wordt er in koortsachtig tempo aan gewerkt, om het schema van het Vijf Jaren Plan te halen. Een muziekband moedigt de arbeiders met revolutionaire liederen aan. Het plan wordt gehaald en Bibikov wordt gepromoveerd. Hij wordt de tweede man van de partij in een stad in de Oekraïne. Maar een paar jaar later wordt hij gearresteerd. Pas na negentien dagen legt hij een bekentenis af: hij heeft het werk aan de tractorfabriek als lid van een trotskistische organisatie gesaboteerd.

In iedere psychiatrische kliniek zit wel iemand die denkt dat hij het is. Imiteren is eenvoudig, steek je rechterhand onder je jas op borsthoogte. En bijna alles over zijn verleden is bekend. Columnist Martin Bril heeft zijn passie voor Napoleon Bonaparte vastgelegd in een vermakelijk boekje. De carrière, de paarden, de veldtochten en slagvelden komen allebei voorbij. En zeker de vrouwen krijgen volop aandacht. Dit is het tegendeel van gortdroge geschiedenis, het zijn vooral persoonlijke bevindingen die op een mooie manier zijn opgeschreven, afgewisseld met beschrijvingen van historische gebeurtenissen.

Zie de recensie van het nieuwe en veel betere boek van Arthur Blok over Geert Wilders. ‘Geert’ is een echte Nederlandse jongensnaam die ‘speer’, ‘dapper’ of ‘heerser met de speer’ betekent. En dat is van invloed op de persoon van Geert Wilders. Eigenlijk is het een soort profetie, een voorspelling over zijn verdere leven. Zonder een spoor van ironie brengen de Wilders-biografen Arthur Blok en Jonathan van der Melle deze namenkunde naar voren. Ook de geboortedatum van Wilders is niet zonder betekenis. Uit een Amerikaans boek halen ze een paar algemeenheden over de levensloop van mensen die op die dag zijn geboren, en zie, ze gelden ook voor Wilders. Dit soort dingen maakt het lastig om deze poging tot biografie serieus te nemen.

Kort na het overlijden van Bart Tromp verscheen deze tweede uitgave van zijn biografie van Karl Marx. Het is niet zo maar een herdruk van het boek dat oorspronkelijk in 1983 verscheen, vertelde zijn vrouw Willemien op de herdenkingsbijeenkomst in de Rode Hoed. Tromp had het hele boek opnieuw bekeken. De grootste verandering beschrijft hij zelf in het voorwoord. Na de val van de Muur is het niet meer nodig om zich ‘af te zetten tegen diegenen zich ten onrechte op Marx beriepen’. Tromp heeft dit onderwerp met een goede mix van ernst en humor aangepakt, een beetje de Britse stijl. Soms is het alsof je de schrijver hoort praten.

Verdient dr. ir. J.A. Ringers een biografie van 400 pagina´s? Eerst werd gedacht aan een artikel, toen aan een boekje. Het werd uiteindelijk een proefschrift, waar mijn tante Tessel Pollmann in november vorig jaar op promoveerde. Weinig mensen zullen weten wie Ringers was. Ik wist het in ieder geval niet. Ringers was vooral een succesvol ingenieur op het gebied van de waterstaat, die geleidelijk aan zijn werkterrein steeds verder verbreedde: van een sluis in de Zeeuwse wateren via de Afsluitdijk en spoorwegen in Nederlands-Indië tot aan de wederopbouw van Nederland na de Duitse inval.

Het laatste boek van mijn goede vriend Luc. Al eerder in hoofdstukken gelezen. Maar het is veel beter om het als geheel te lezen. Het is erg goed geschreven, soms zelfs een beetje geromantiseerd. Maar die literaire vrijheid is toch beter te verteren dan de stramme academische houding van veel Nederlandse historici.