Boekenstrijd

In een flatje, op de bank met uitzicht op een flatscreen: het lijkt alsof je leven in orde hebt, maar bij een aanzienlijke groep meestal jongere moslims in Nederland knaagde het. Ze vonden dat ze hun leven verkeerd hadden ingericht, dat ze niks deden terwijl er een groot onrecht gaande was. En er was een schitterende kans om dat totaal te veranderen, door naar Syrië of Irak te gaan, of later naar het kalifaat van Islamitische Staat.   Beatrice de Graaf, de bekende historicus, heeft in haar nieuwe boek zich gericht op de allerjongste geschiedenis. Ze heeft in dit boek de levensverhalen van 23 terroristen opgetekend, waarvan sommigen nog vast zitten. Ze sprak jihadistische terroristen uit Nederland en Indonesië, maar ook extreem-rechtse terroristen in Nederland. Ook komt een aantal mensen uit Syrië zelf ter sprake. Die levensverhalen vormen de kern van dit boek. Daaromheen heeft ze een theorie ontwikkeld rond het thema van de radicale verlossing.  Die theorie moet de stap die sommigen hebben gezet om over te gaan tot terroristische acties verklaren. Radicale verlossing belooft namelijk veel. Die verlossing bestaat uit drie stappen of fases: de eerste is het gevoel tekort te schieten of zelf een tekort te ondergaan. De…

Het was tijdens een concert van de Eagles of Death Metal in de Bataclan dat de jihadisten toesloegen. In november 2015 was de Parijse concertzaal de locatie van een van de gruwelijkste en dodelijkste terreuraanslagen in Europa. Negentig mensen kwamen om, honderden raakten gewond, de drie terroristen werden gedood. Lola en Samy waren allebei in de Bataclan op die avond. Lola als bezoeker, mee met een vriendin die een kaartje over had. Samy was een van de aanslagplegers, misschien doodde hij Lola wel. Hijzelf kwam om door politiekogels. En een paar jaar later zaten George Salines, vader van Lola, en Azdyne Amimour, vader van Samy, tegenover elkaar. Ze spraken met elkaar over hun kinderen, over hun eigen levens, over de islam, radicalisering, Frankrijk, Algerije en Egypte, complotten en muziek. Het initiatief nam Amimour. Hij benaderde Salines, die voorzitter was geweest van een vereniging van slachtoffers en nabestaanden. Zonder controverse was dat niet. Niet alle nabestaanden konden deze poging tot dialoog waarderen. De gesprekken van de twee zijn de moeite waard. Amimour, een man van vele beroepen, vertelt over zijn leven in Algerije, en later elders in het Midden-Oosten. Uiteindelijk kwam hij naar Frankrijk, maar hij was vaak weg. Droeg zijn…

Het belang van ‘11 september’ wordt vaak benadrukt. Die datum markeert het einde van het tijdperk van ‘het einde van de geschiedenis’ en het begin van een tijdperk van oorlogen,  populisme en andere verontrustende ontwikkelingen. Daarmee zijn de gebeurtenissen van 11 september 2001 wat naar de achtergrond verdwenen. Wat gebeurde er precies op die dag? En hoe hebben mensen in de lucht en op de grond dat beleefd? Dit verhaal vertelt voormalig journalist Mitchell Zuckoff, tegenwoordig hoogleraar narratieve studies, met veel detaillering in zijn boek Ondergang en opkomst. De slachtoffers en hulpverleners staan in dit boek centraal, niet de autoriteiten of de kapers. Hier draait het om de passagiers en bemanningsleden van de vier vluchten, werknemers in de torens van het World Trade Center, ambulancemedewerkers en brandweerlieden of militairen in het Pentagon. Zuckoff beschrijft nauwgezet de levensgeschiedenissen van een aantal van de bijna drieduizend slachtoffers en en de vele grotere groep overlevenden. Wie waren ze, hoe kwamen ze terecht op de plekken van de rampen? Hoe wisten ze te overleven of hoe kwamen ze om het leven? Van seconde tot seconde Hij volgt de gebeurtenissen van minuut tot minuut, soms van seconde tot seconde. Hij probeert zo goed mogelijk te…

In zijn boek De prijs van het paradijs heeft de Britse journalist Iain Overton een ambitieus doel: hij wil de opkomst van het zelfmoordterrorisme verklaren. Hij gaat daarvoor op stap: naar de Kerk van de Verlosser op het Bloed in Moskou, de plek van de eerste moderne zelfmoordaanslag in 1881, naar Japan, Sri Lanka, New York en het Midden-Oosten. Overton mengt reportage met zakelijke beschrijvingen en mijdt ook de analyse niet. Die combinatie werkt heel goed, al is hij soms wat omslachtig. Overton neemt duidelijke standpunten in, maar schrijft niet vanuit een vooringenomen positie. Dat levert een afgewogen boek op. Betere wereld De dood van de zelfmoordterrorist is een stap naar een betere wereld. Dat is althans zijn overtuiging (de meerderheid is man). Dat doel kan verder weg liggen,  maar soms wacht de beloning voor de dader direct, in het paradijs met de bijna spreekwoordelijke 72 maagden. Zelfmoordterrorisme is, als andere vormen van terrorisme, het wapen van de zwakkere partij. Maar soms wint die daardoor de slag. Een aanslag op Amerikaanse militairen in 1983 in Beiroet leidde tot het vertrek uit Libanon. En dat succes smaakte naar meer. Overton maakt geen principieel onderscheid tussen het gebruik van zelfmoordacties in een…

  Gesprekken tussen gelovigen en ongelovigen leiden vaak nergens toe, hooguit kunnen ze tonen hoe ver hun werelden uit elkaar liggen. De discussie tussen de uitgesproken atheïst Sam Harris en de liberale moslim Maajid Nawaz, weergegeven in een door Harvard University Press uitgegeven boekje van 132 pagina’s, is daar een uitzondering op. De Amerikaan Harris is een felle criticus van religie in het algemeen en dus ook van de islam. Nawaz is een Brit van Pakistaanse afkomst. Hij was aanhanger van de islamistische beweging Hizb ut Tahrir en belandde vanwege zijn opvattingen in een Egyptische cel.  (Zijn levensverhaal is te lezen in het indrukwekkende Radical).  Na zijn vrijlating en terugkeer naar Groot-Brittannië heeft hij een radicale ommezwaai gemaakt. Hij werd mede-oprichter van de anti-extremistische denktank Quilliam Foundation, was (verliezend) kandidaat voor de Liberaal-Democraten in de laatste parlementsverkiezingen en heeft een aanzienlijke invloed gehad op het anti-extremismebeleid van de Britse premier David Cameron. Nawaz is een bekende deelnemer aan Engelstalige debatten over de islam, terrorisme en radicalisering. In 2010 ging hij met Ayaan Hirsi Ali de strijd aan over de stelling of islam een religie van oorlog of van vrede was. Nawaz verdedigde dat laatste. Harris betwijfelde of hij wel eerlijk was,…

Korte inhoud: Beschrijving van de opkomst en achtergrond van Islamitische Staat, de meest extreme terroristische beweging die de wereld kent. De nadruk ligt op de beschrijving van hoe IS zichzelf presenteert aan de buitenwereld door propaganda en ideologie.   Stelling van het boek: IS onderscheidt zich door de publieke wreedheden en het eindtijddenken. Stijl: Eerder journalistiek dan wetenschappelijk. Behoorlijk wat herhaling. Geschikt voor: Iedereen die iets meer wil weten over IS dan in de kranten staat.  

Emoties in internationale betrekkingen staan sterk in de belangstelling in academische kringen. Maar hoe werken ze en kunnen we verder komen dan wat kreten over ‘eeuwenoude haat’  en is het zo dat woede en angst altijd de kop moeten overheersen bij terroristische aanslagen. Andrew Ross gebruikt in dit boek inzichten uit andere disciplines om de soms onvoorspelbare werking van emoties te onderzoeken. Deze bespreking van Mixed Emotions. Beyond fear and hatred in international relations verscheen in de Internationale Spectator, oktober 2014. Daarom hier een pdf. Zie pagina 52 (en zie gelijk nog een paar recensies.) De PDF van dit artikel is met toestemming van de redactie overgenomen uit de Internationale Spectator, maandblad voor internationale politiek, uitgegeven door de Koninklijke Van Gorcum te Assen namens het Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen ‘Clingendael’ te Den Haag.    

Korte inhoud: Dit is vooral een beschrijving en analyse van het manifest 2083 van Anders Behring Breivik, de Noor die in juli 2011 77 mensen doodde als onderdeel. Stelling van het boek: de ideeën van Breivik staan niet op zichzelf, maar zijn ingebed in een groter geheel en moeten serieus worden genomen. Stijl: Journalistiek, zakelijk. Geschikt voor: Iedereen die geen zin heeft om het manifest van Breivik te lezen, maar wel wil weten wat er in staat.

Korte inhoud: Wat zou er gebeuren als Osama Bin Laden terecht had gestaan in New York voor de aanslagen van 11 september? Een fictieve geschiedenis, compleet met getuigenverhoren en een zeer actieve rol voor Bin Laden zelf, ontsproten aan het brein van advocaat Knoops. Stelling van het boek: Het is lastig te bewijzen dat Osama Bin Laden verantwoordelijk was voor de aanslagen van 11 september Stijl: Goedkope rechtbankthriller. Geschikt voor: Samenzweringstheoretici, rechtbankjunkies. Waardering:

Een document van 1500 pagina's van Anders Breivik moet uitleg geven over de motieven achter het bloedbad in Oslo, aangericht door de man die zichzelf afschildert als een kruisvaarder ter verdediging van Europa. In 2083, een Europese onafhankelijkheidsverklaring geeft Anders Behring Breivik zijn politieke ideeën weer en doet hij uitgebreid en huiveringwekkend verslag van de voorbereiding op de terreurdaden van vrijdag. Een video van een minuut of twaalf vat de belangrijkste punten samen.