Breivik is niet alleen – Eildert Mulder

april 15, 2012

breivikmulderKorte inhoud: Dit is vooral een beschrijving en analyse van het manifest 2083 van Anders Behring Breivik, de Noor die in juli 2011 77 mensen doodde als onderdeel.
Stelling van het boek: de ideeën van Breivik staan niet op zichzelf, maar zijn ingebed in een groter geheel en moeten serieus worden genomen.
Stijl: Journalistiek, zakelijk.
Geschikt voor: Iedereen die geen zin heeft om het manifest van Breivik te lezen, maar wel wil weten wat er in staat.

Parool-journalist Theodor Holman veroorzaakte onlangs enige ophef toen hij zei dat hij zich verwant voelt aan Breivik, althans aan diens opvattingen. Holman maakte ook een toneeldialoog over Breivik en Geert Wilders. Je kan dat zien als een poging het debat over de ideeën aan te wakkeren.

Het bleef bij een poging, net als eerdere aanzetten, zoals Trouw-journalist Eildert Mulder in zijn boekje Anders Breivik is niet alleen beschrijft. Hij vindt dat jammer, want de ideeën van Breivik komen niet uit de lucht vallen en zijn ingebed in een bredere stroming met verschillende uitingen.

Toch zal ook Mulder niet heel veel verder komen, vermoed ik. Hij doet namelijk niet echt wat hij belooft.

Mulder geeft een vrij uitvoerige samenvatting en beschrijving van het manifest 2083 van Breivik, eerder hier besproken. ‘Uitvoerig’ moet met een korreltje zout worden genomen, want de 1500 of misschien wel 3000 pagina’s samenvatten in een boekje van 100 pagina’s is natuurlijk een aanzienlijke reductie. Maar het is zeker voldoende om een aantal aspecten van het denken van Breivik weer te geven.

Zoals bekend is de kern van Breiviks idee dat Europa gered moet worden van de dreiging van de islam. Omdat de islam is geholpen door een linkse elite, is het ook nodig die te bestrijden.

Breivik gaat ervanuit dat de islam een derde poging doet om Europa te veroveren, na eerdere die werden gestopt door Karel de Grote en bij Wenen in 1683. Europa verandert in Eurabië, een veronderstelde samenwerking van Europese regeringsleiders en Arabische landen. Europa onderwerpt zich daarbij geleidelijk aan Arabische wensen. Breivik, die trouwens de helft van zijn manifest van anderen heeft gekopieerd, leunt daarbij op het werk van Bat Ye’or.

De islam lijkt centraal te staan in het werk van Breivik. Het beeld dat Breivik en andere islamofoben hebben van de islam komt sterk overeen met dat van Al Qaida. De ‘ware islam’ is een politieke, gewelddadige ideologie, die onveranderlijk en eenvormig is. Ook gematigde moslims zijn niet te vertrouwen; of ze liegen, of ze kunnen later van gedachten veranderen en radicaliseren.

Daarmee is een hermetisch wereldbeeld geschapen. Alles wat er mee in strijd is kan worden weggeredeneerd.

Er zijn in deze visie dan maar een paar ‘oplosingen’ mogelijk. Mulder verwijst daarbij naar een stuk op de website gatesofvienna.blogspot.com van een zekere Inglès. De titel is Surrender, genocide or what? De schrijver Inglès haast zich te verklaren dat hij geen voorstander van genocide is, maar daar kan het wel op uitdraaien.

Zo heeft Mulder enkele, op zich voor de hand liggende, verbanden gelegd met andere schrijvers uit de islamofobe hoek.

Maar een echt gedegen analyse van de context van de ideeën van Breivik blijft uit. Want ook Inglès verkeert in de marges van de blogosfeer. Interessant is natuurlijk in hoeverre de ideeën van Breivik overeenkomen met die van belangrijke denkers en politici. Volgens Joost Niemöller is de analyse van Breivik in feite dezelfde als die van Martin Bosma, de ideoloog van Wilders. Maar een discussie over de verwantschap van die ideeën werd in Nederland snel gemarginaliseerd. En elders was het niet veel anders.

Mulder voert enkele oorzaken van het uitblijven van debat: het ontbreken van echt dramatische beelden, de kleinere omvang dan de aanslagen van 11 september, bovendien in een kleiner land, het ontbreken van een duidelijk begripkader. Mulder noemt hen islamofoob, maar daarmee wordt hun angst onmiddellijk als onredelijk weggezet. Dat is niet echt een basis voor discussie.

Maar toch mist dat het punt een beetje. Na 11 september barstte er geen debat los tussen jihadisten en democraten. Het debat ging over hoe we om moeten gaan met jihadisten, en ook met andere verschijningsvormen van de islam.

Maar het debat over de omgang met islamofoben wordt lastig als belangrijke partijen coalities sluiten met een islamofobe partij. Dus een groot deel van het politieke spectrum heeft die behoefte niet, al was het maar uit opportunische redenen.

Ideologische medestanders willen Breivik juist gek verklaren en/of zien hem als bondgenoot van Al Qaida.

Een ander probleem is misschien dat veel mensen de daad van Breivik vooral zien als een reactie op islamitisch terrorisme. Misschien gericht op niet voor de hand liggende doelwitten, maar op een of andere manier toch te begrijpen en het echte probleem blijft dan het islamitisch terrorisme.

Breivik zal deze week uitvoerig aan het woord komen. Of dat tot de uitgebleven discussie leidt, is echter maar de vraag. Wat dat betreft zit er ook een positieve kant aan de zaak. Breivik dacht propaganda voor zijn zaak te kunnen maken, maar lijkt daarin niet te slagen.

(Visited 309 times, 1 visits today)
Samenvatting
Review Date
Boektitel
Anders Breivik is niet alleen, Eildert Mulder
Waardering
31star1star1stargraygray

Geen reacties

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.