Korte inhoud: Een verslag van de aanslagen van de aanslagen die Anders Behring Breivik pleegde op 22 juli 2011 in Noorwegen en de nasleep daarvan. De schrijfster sprak met overlevenden en nabestaanden. Ze gaat op zoek naar Breiviks drijfveren en onderzoekt min of meer vergelijkbare aanslagen en beschrijft het effect van de aanslagen op de levens van de getroffenen. Ook de rechtszaak en de psychiatrische en psychologische diagnoses van Breivik komen aan bod.
Stelling van het boek: Breivik is niet te doorgronden. Er is geen afdoend antwoord op de vraag waarom hij dit gedaan heeft.
Stijl: Journalistiek, veel reportage-elementen en sfeerbeschrijvingen, persoonlijk en vaak breedsprakig.
Geschikt voor: Iedereen die zich afvraagt waarom Breivik deed wat hij deed en die nieuwsgierig is naar de nasleep in Noorwegen.
De aanslagen in Noorwegen door Anders Behring Breivik kwamen voor bijna iedereen als een grote verrassing. Deze aanval, met zo’n precisie uitgevoerd door een dader in een land met zo’n vreedzame politieke cultuur, waren ongekend.
Erika Fatland beschrijft heel minutieus wat er vooral op Utoya is gebeurd, het eiland waar de sociaaldemocratische jeugd bijeenkwam en waar Breivik 69 mensen vermoordde. Dat zijn aangrijpende verhalen. Maar die beschrijvingen zijn te uitgebreid en te talrijk. Op een gegeven moment is het niet meer boeiend om te lezen hoe weer een jongere zich verstopte of op andere manier ontkwam, of waarom dat juist niet lukte.
Fatland gaat ook op zoek naar mogelijke geestverwanten van Breivik. Ze komt op uit op Malta, de bakermat van de Tempelier Ridders, (Breivik stelde zichzelf voor als Tempelierrider) maar spreekt daar vooral met een paar geschifte Britten. Iets meer wijs worden we door haar reis naar de Verenigde Staten, met als doel de vergelijking met de Unabomber en Timothy McVeigh, twee terroristen die (grotendeels) alleen handelden. Ook het stuk over de schoolschutters is zinvol, al zijn de verschillen met Breivik zeker zo belangrijk als de overeenkomsten. Schoolschutters zijn suïcidaal, depressief en handelen meestal niet uit een ideologie, maar uit een persoonlijke frustratie.
Ze duikt ook in de biografie van Breivik. Verreweg het meeste daarvan was wel bekend. Maar interessant zijn toch de rapporten van de Noorse jeugdzorg over Breivik. Zijn moeder komt uit een problematisch gezin, zijn vader verdween al vroeg uit zijn leven en toonde zich later ook bijzonder afstandelijk. Toch beweerde Breivik altijd dat hij een gewone, gelukkige jeugd had gehad.
Uiteindelijk weet Fatland ook geen bevredigend antwoord te vinden op de vraag waarom Breivik dit heeft gedaan.
Wat ze echter niet doet, in tegenstelling tot Eildert Mulder, is het spoor van zijn politieke overtuigingen op een bredere manier volgen. Ze spreekt bijvoorbeeld niet met zijn inspirator Fjordman. Dat is een gemiste kans. Maar misschien is het ook een bewuste keuze om wel met enkele gestoorde rechtsextremisten te spreken en niet met anderen. Fatland lijkt in dit interview Breivik toch ook gek te vinden, al beschrijft ze ook duidelijk waarom de rechtbank hem toerekeningsvatbaar achtte.
Fatland schrijft gemakkelijk en het boek leest lekker weg. Jammer is wel dat ze heel veel woorden gebruikt voor haar verhaal, dat uiteindelijk 400 pagina’s lang is geworden, en te weinig onderscheid maakt tussen hoofd- en bijzaken. Moeten we weten dat de kok in haar hotel in Oklahoma blij was als hij een omeletje voor haar kon bakken?
Geen reacties