De Verenigde Staten is al meer een decennium in oorlog met de Islamitische Staat en zijn voorgangers. Daarom is de verbazing die er eind 2014 opstak over de strijd met IS (of ISIS) merkwaardig, noteren Hassan Hassan en Michael Weiss in hun boek ISIS, inside the army of Terror.
Wat is de context waarin IS zijn successen kon behalen? De auteurs benadrukken twee zaken, die met elkaar samenhangen. IS belichaamt het revanchisme van de soennieten die na de inval in Irak in 2003 naar de zijlijn werden gedreven. IS drijft op de angst van soennieten voor de sjiieten. Daarbij werd IS gesteund door vele voormalige officieren van het leger van Saddam Hussein. Hij had geprobeerd het militante islamisme onschadelijk te maken door zelf meer islamitisch te worden. Maar zoals anderen hebben ervaren is het gevaarlijk om met het islamisme te flirten. IS is de onechte en extremere zoon van Hussein, die ook al de sjiieten bestreed.
Steun voor jihadisten in Irak kwam er ook van buurland Syrië. Bashar al-Assad steunde Al Qaida in Irak met het doel de VS af te schikken en om de aandacht af te leiden. Toen in 2011 de revolutie in dat land uitbrak, deed Assad er alles aan om het jihadisme naar Syrië te halen. Dat zou bewijzen dat hij tegen terroristen vocht. Jihadisten werden vrijgelaten uit gevangenschap. IS en Assad delen ook nu nog een doel: de nationalistische oppositie vernietigen.
Journalist Michael Weiss en voormalig journalist Hassan Hassan leggen de politieke achtergrond van de opkomst van IS duidelijk bloot. Het bijzonderste aan dit boek is de informatie van tientallen betrokkenen: medewerkers, strijders, meelopers van IS. Dat geeft informatie van binnenuit, die in andere boeken over IS vaak ontbreekt.
Opportunisten
De IS-handlangers vormen volgens de auteurs een mengeling van ideologische scherpslijpers tot ‘goddeloze opportunisten.’ De inhoud van de ideologie doet er niet zoveel toe, het had ook iets anders kunnen zijn dan jihadistisch salafisme.
Maar de strijd om de steun van buitenaf, uit Qatar, Saoedi-Arabië en elders, wakkerde het extremisme aan. Die ideologisch gemotiveerde steun was bestemd voor de meest religieuze groepen, of groepen die zich zo voordeden.
Een kracht van IS is dat een zekere mate van bestuur invoert, en daardoor ook op de steun van bewoners kan rekenen. IS handhaaft de wet en legt die ook aan eigen leden op. Het werd een geloofwaardige ordehandhaver, al gaat dat met extreem geweld gepaard.
Het is niet te verwachten dat IS op korte termijn uit belangrijke delen van het grondgebied dat het nu bezet wordt verdreven, schrijven Hassan en Weiss. Het leger van de terreur zal altijd bij ons blijven, is zelfs de hopelijk te zwaar aangezette slotzin van het boek.
Geen reacties