Boekenstrijd

Gratis maar niet goedkoop is de leus van dagblad De Pers. Amper drie jaar na het begin is er al een biografie van het ontstaan en de woelige eerste periode. Wetenschapsjournalist Govert Schilling vertelt met veel vaart het verhaal van initiatiefnemer Cornelis van der Berg, investeerder Marcel Boekhoorn, hoofdredacteur Ben Rogmans en de jonge en onstuimige redactie. Het opzetten van De Pers was een waanzinnig avontuur, een roller coaster, zo wordt ons meer dan eens verteld. Een gratis kwaliteitskrant bestond nog nergens. De aspiraties van vooral de eigenzinnige Van der Berg waren groot. Het gratis dagblad zou de verhoudingen in de vaderlandse pers omver kegelen, de beste en grootste krant van Nederland worden.  

De geschiedenis herhaalt zich. Mensen kunnen hun verleden niet loslaten, zelfs niet verwerken. Ze zijn gedoemd dezelfde fouten keer op keer te maken en van generatie naar generatie door te geven, als een gen waar men geen greep op heeft. Dat is de wat sombere boodschap van De Geur van Ultramar, een breed uitwaaierende roman over oolog, geweld, trauma en het algehele menselijk onvermogen. De hoofdpersoon is de Portugees Miguel, die soldaat is geweest in de oorlog in Angola. Hij verlaat zijn land en gaat in Rotterdam wonen. Maar zijn post-traumatische stressstoornis blijft onbehandeld. Dat zet hem aan tot drankmisbruik en geweld, waarmee hij niet alleen zijn eigen leven, maar ook dat van zijn familie ruiïneert.

Het boek en de film Gommora van Roberto Saviano hebben de camorra, de criminele organisatie uit Napels en omgeving onder internationale aandacht gebracht. Saviano schildert een impressionistisch beeld van deze organisatie die de Siciliaanse maffia op allerlei vlakken naar de kroon steekt. Wie meer feiten wil kan terecht bij dit boek van Tom Behan. Hij beschrijft het ontstaan en de werkwijze van de camorra. De geschiedenis daarvan gaat terug naar de tijd van de Franse revolutie. Al in de negentiende eeuw werkte de politie samen met de camorra om de orde te bewaken.  

Christopher Hitchens schreef een polemisch geschrift tegen religie in het algemeen en het christendom in het bijzonder. Maar hoe christelijk is Hitchens zelf?  

Juan da Prado moet een van de eerste moderne atheïsten zijn geweest. Toen hij in 1655 als Portugese jood naar Amsterdam kwam, viel hij van zijn geloof. Waarom dachten de joden dat ze gods uitverkoren volk waren en was het niet belachelijk de schepper als persoon voor te stellen? Hij werd in de ban gedaan, maar zijn gedachten ontwikkelden zich verder. Hij nam het standpunt in dat iedere religie waardeloos was en dat de rede het instrument was om waarheid van onwaarheid te scheiden.

Tijdens het WK in 2006 verzekerde een Engelse fan zich tegen de traumatische gevolgen van een spoedig verlies van ‘zijn’ team. Hij zou dan maximaal een miljoen pond uitgekeerd krijgen. Tenminste, dat wilde een bericht van de Press Association, het Engelse ANP, ons doen geloven. Het bericht verscheen vervolgens in allerlei kranten over de hele wereld (In Nederland overigens alleen in een column in de Telegraaf). En dat terwijl het voor iedereen duidelijk was dat het onzin was. Een klein beetje uitzoekwerk maakte duidelijk dat het een pr-stunt van een verzekeringsmaatschappij was. Maar kranten controleren de berichten van de persbureaus niet. En dat is nog maar een van de redenen dat de kranten vol staan met leugens, verdraaiingen en propaganda. In Flat Earth News geeft Davies een uitgebreide beschrijving en analyse van die ontwikkeling. Daarbij worden vele spijkers op hun kop geslagen, maar Davies draaft ook door.

Londen, Tweede Wereldoorlog. Dat klinkt naar grappen over surrogaatkoffie, met het gedreun van inslaande bommen op de achtergrond. Maar in deze ambitieuze roman laat Sarah Waters de oorlogscliché's ver achter zich.

Een elegante, poëtische novelle over tweelingzussen die een beschermd leven leiden. Als ze in de Eerste Wereldoorlog als vrijwilligsters naar Frankrijk gaan – om de frontsoldaten bij te staan – komt hun onderlinge band onder druk te staan.

Misdaad is overal. Uiteraard in de handel in verboden verdovende middelen of in wapens. Maar ook in de illegale stort van vuilnis, maar ook in melk of in haute couture. Overal waar geld verdiend kan worden, is de misdaad. Niemand kan het stoppen. Dat is het beeld dat oprijst uit Gomorra, het portret dat journalist Robert Saviano schetst van de camorra, de maffia van Napels. Efficienter dan de Siciliaanse Cosa Nostra, innovatiever dan de andere concurrenten. Het is een beeld dat de romantiek van de maffia ondermijnt, maar op een sinistere manier toch romantisch is.

Boeken en films over de Vietnamoorlog gaan vaak over Amerikanen. De Vietnamezen zijn niet veel meer dan figuranten die bijdragen aan de oosterse sfeer, als in het zwart geklede guerrillastrijders, tandeloze oudjes of vertegenwoordigers van het incompetente regeringsleger. De schaduw van de wapens van de Koreaanse schrijver Hwang Sok-Yong wijkt af van wat we gewend zijn. Aziaten – Vietnamezen en Koreanen – spelen de hoofdrol. Voor de Amerikanen zijn slechts bijrollen weggelegd. De Schaduw kiest ook een niet erg gebruikelijk decor voor het verhaal over de oorlog. Het speelt zich niet af in de jungle en op kazernes, maar om de havenstad Da Nang. Hier kwamen in 1965 de eerste Amerikaanse gevechtstroepen aan land. En in dit boek is de stad een verzamelpunt van militairen, burgers, handelaren, guerrilla’s, prostituees en deserteurs. Ze houden zich overwegend niet bezig met vechten, maar met zwarte handel en corruptie.