Hitler in de polder – Joost Zwagerman
Nederland / januari 26, 2009

Religie en ‘de oorlog’, het blijft een explosieve cocktail in de Lage Landen. Het debat erover is nieuw leven ingeblazen door de beslissing van het gerechtshof van Amsterdam dat Geert Wilders vervolgd moet worden, onder andere omdat hij de Koran met Mein Kampf gelijkstelde. In zijn essay Hitler in de polder ergert Zwagerman zich er juist aan dat mensen als Pim Fortuyn, Ayaan Hirsi Ali en Geert Wilders met Hitler, Mussolini, Mussert en andere nazikopstukken worden vergeleken. Deze demonisering begon volgens hem in 1984 toen Hugo Brandt Corstius CDA-minster Onno Ruding vergeleek met Adolf Eichmann. Je kan je over dergelijke vergelijkingen opwinden en erg smaakvol zijn ze niet. En tot een goed debat leiden ze ook zelden. Maar de opwinding van Zwagerman is nogal eenzijdig. Links heeft geen monopolie op de oorlog als retorisch wapen, zoals al blijkt uit het voorbeeld van Wilders. Fundamentalistische islamieten worden vaak als islamofascisten betiteld. Theo van Gogh noemde burgemeester Job Cohen een ‘NSB’er van nature’. De oorlog is het morele ijkpunt en daarmee het geliefde wapen om tegenstanders mee zwart te maken.

Een moeilijke jeugd – Loes de Fauwe
Nederland / november 17, 2008

De jeugdzorg lijkt in een voortdurende crisis te verkeren. Gebrek aan geld, wachtlijsten die maar groeien, personeel dat wegloopt, directeuren die tot vertrek worden gedwongen. De kinderen die aan jeugdzorg zijn toevertrouwd zijn daar de dupe van. Deze problemen zijn niet nieuw, zo blijkt uit het boek Moeilijke jeugd van mijn Parool-collega Loes de Fauwe. Ze ging met oud-kinderrechter Anita Leeser naar haar pensionering op zoek naar oud-pupillen. Hoe was het met hen verlopen nadat de kinderrechter in hun leven had ingegrepen? Waren ze beter van geworden? Het levert een reeks aangrijpende verhalen op, waaruit de les misschien is dat hulp alleen maar bij mensen werkt die zichzelf kunnen helpen.

Kroonprinsenleed – Ed van Thijn
Algemeen / oktober 24, 2008

Toen hij aftrad als wethouder sprak Rob Oudkerk over een ‘stofje’ dat het politici moeilijk maakt om hun eigen gedrag op een rationele manier te beoordelen. Daardoor gaan ze soms rare dingen doen en verandert hun waarneming. Ze zien niet meer wat anderen wel zien, bijvoorbeeld dat hun houdbaarheidsdatum is verstreken. Ed van Thijn, oud-van alles maar blijvend actief als schrijver, publiceerde onlangs een boek dat onder andere gaat over verslaving aan de macht. Want dat is een van de redenen dat opvolging in de politiek vaak zo moeizaam gaat. Macht is een drug, zo citeert hij een journalist. En die verslaving maakt het lastig om tijdig het stokje over te dragen. Met alle problemen van dien voor de machthebbers en hun opvolgers. Uit de voorbeelden die Van Thijn de revue laat passeren blijkt dat beiden zwaar beschadigd kunnen raken.

God als hype – August Hans den Boef
Nederland / juli 20, 2008

Laat ik maar met de deur in huis vallen: iets in dit boek irriteert. Het begint met de ronkende toon. Het boek is voor een groot deel als een column geschreven en dat is nogal vermoeiend als je nog tweehonderd pagina’s door moet. Voortdurend komt Den Boef met zijn oordeeltjes en grappig bedoelde aanduidingen, zoals ‘de varkensboerenvleugel’ van het CDA. Dit verbale bombardement heeft op mij een averechts effect. In plaats van te overtuigen roept het voortdurend gebruik van grote woorden twijfel op. Een tweede reden om te twijfelen is de gebrekkige onderbouwing van de boude stellingen. Zo is Balkenende IV volgens hem het ‘meest christelijke’ kabinet sinds Colijn IV. Maar wat bedoelt hij precies met christelijk? Op pagina 9 regeert dat Balkenende-kabinet Nederland ‘feitelijk als een constitutionele theocratie’, dertig pagina’s staat daar opeens een vraagteken achter.

De terugkeer van de geschiedenis – Robert Kagan
VS / juli 15, 2008

Het ‘speelkwartier’ is voorbij. Na de val van de Muur en het einde van de Koude Muur leefde er een breed optimisme dat de liberale democratie zou zegevieren. Er waren geen serieuze tegenstanders meer en daarmee was het ‘einde van de geschiedenis’ aangebroken. Zo beschreef de politieke denker Francis Fukuyama het. Het liberale project, begonnen met de Verlichting, naderde zijn voltooiing. Dat de Verenigde Staten als enige supermacht waren overgebleven, was passend. Maar de geschiedenis is terug, aldus Robert Kagan. De wereld is weer ‘normaal’, en dat betekent strijd op diverse vlakken tussen grotere en kleinere machten. Een strijd om grondstoffen met olie op de eerste plaats, maar ook om militaire macht en ideeën. Confrontatie is niet uitgesloten.

In dubio – Rob Wijnberg
Algemeen / juli 2, 2008

Van de arrestatie van Gregorius Nekschot tot het verbod op godslastering en het uitblijven van de vervolging van Geert Wilders: het debat over de vrijheid van meningsuiting woedt volop. Maar de diepgang van dat debat is vaak beperkt. Dat is anders in het korte boekje van NRC-redacteur Rob Wijnberg. In nog geen 140 pagina’s weet hij een hoop te bespreken. Hij vermijdt al in de eerste pagina’s een van de meest voorkomende valkuilen in dit debat: om iedere beknotting van de verspreiding van standpunten waar je het min of meer mee eens bent af te schilderen als censuur terwijl de belemmering van onwelgevallige meningen wordt toegejuicht. Neem bijvoorbeeld het dossier ‘censuur’ van Elsevier, waar uitsluitend de beknotting van ‘rechtse’ opvattingen worden besproken. Velen claimen graag vrijheid van meningsuiting voor eigen standpunten, maar vinden vaak reden om andere meningen te beperken. En vaak zijn dat partijen met ‘vrijheid’ in hun naam.

BM – Ed van Thijn
Nederland / mei 6, 2008

De eerste vergadering van het college van B en W waarin Ed van Thijn burgemeester viel hem een beetje tegen. Het ging over dorpshuizen, delen van bestemmingsplannen, kinderdagverblijven en een ‘plan van aanpak voor de woensdagmiddagrecreatie’. Na afloop roept hij uit: “Er was niet een punt dat mijn echte belangstelling had.” Was dit nou de baan waar op hij zo gehoopt had? Maar in zijn tien jaar als burgemeester had hij niet alleen met dit soort triviale zaken te maken. De krakers, de Bijlmerramp, de Stopera, de mislukte kandidatuur voor de Olympische Spelen, de opkomst van de Centrumpartij, en als slot de IRT-affaire doen de besprekingen over bestemmingsplannen en buurthuizen verbleken. Bij besturen in Amsterdam gaat het nu eenmaal soms om zaken van nationaal of zelfs internationaal niveau en soms gaat het over zaken die hooguit voor een buurt van belang zijn.

Ontregelen – Jos van der Lans
Nederland / april 14, 2008

De functionarissen die ons moeten beschermen, verzorgen of onderwijzen falen te vaak. Fatale voorbeelden zijn de martelmoord in Pernis, waarbij politiemensen op de stoep op versterking bleven wachten of de dood van het meisje Savanna. Minder dramatisch, maar veel grootschaliger is het mislukken van de hulp aan probleemgezinnen, het terugdringen van recidive of bij het keren van racistisch geweld, onlangs in Waspik. Hoe kan het dat de 'professionals' en hun organisaties, van politieagent tot jeugdzorgwerker, van woningcorporatie tot gemeente, zo opzichtig niet doen wat er van hen verwacht wordt? Voormalig GroenLinks senator Jos van der Lans geeft in zijn boek Ontregelen daar een scherpe analyse van. De oplossingen liggen echter niet voor het grijpen.

De gelukzoeker – Marcel van Engelen
Nederland / februari 24, 2008

Amadou is een ondernemende, intelligente en rustige Senegalees, die in Dakar koffie en croissants serveert. Met Engelssprekende toeristen oefent hij de taal. Zoals met Parool-verslaggever Marcel van Engelen, die daar verslag doet van de wederwaardigheden van kunstenaar Peter Klashorst. Van Engelen gaat niet in op de uitnodiging van Amadou te komen eten. Maar hij geeft hem wel zijn visitekaartje. Een paar maanden later belt Amadou ineens. Hij is in Nederland. Zogenaamd als muzikant is hij het land binnen gekomen. Van Engelen raadt hem aan terug te gaan. Want een illegaal bestaan in Nederland is niet erg aantrekkelijk, weet hij. Er ontwikkelt zich desondanks iets van vriendschap tussen de twee.

Occidentalism – Ian Buruma en Avishai Margalit
Theorie / februari 17, 2008

Het begin van de eenentwintigste eeuw wordt voor een groot deel gekenmerkt door de uitdaging van het westen door de politieke islam en de reacties daarop. Hoe deze strijd, die zich op cultureel, politiek, militair en justitieel vlak afspeelt, geduid moet worden is het onderwerp van dit al wat oudere boek van de Brits-Nederlandse schrijver Ian Buruma en de Israëlische filosoof Avishai Margalit. Deze strijd heeft in ideologisch opzicht een lange voorgeschiedenis, betogen de twee, en gaat terug tot de tijd van de Verlichting en de afwijzende reacties daarop. Deze beelden en stereotypen zijn steeds weer terugvinden bij de geharnaste tegenstanders van het westen: de occidentalisten.