The Imperial Cruise – James Bradley

december 26, 2012

imperialcruise.jpgKorte inhoud: De schrijver neemt een cruise van de Amerikaanse minister van Oorlog en de eigenzinnige dochter Alice van president Theodore Roosevelt in 1905 als kapstok voor een boek over de Amerikaanse buitenlandse politiek ten opzichte van Oost-Azië. Het is een vernietigend portret van Roosevelt die geïnspireerd werd door zijn opvattingen over het 'Arische ras' dat steeds verder naar het westen oprukt. Azië is na het veroveren van Amerika de logische nieuwe grens. Japan werd als 'ere-Ariër' bevoordeeld, en daarmee zette Amerika Japan op het pad naar de verovering van grote delen van Azië.
Stelling van het boek: De Amerikaanse buitenlandse politiek ten opzichte van Azië werd begin vorige eeuw geïnspireerd door racistische opvattingen. De bron van de Tweede Wereldoorlog in Azië werd geslagen door Theodore Roosevelt die Japan op het imperialistische pad zette.
Stijl: Kleurrijk, soms wat overdreven, emotioneel.
Waardering:
Geschikt voor: Studenten van de Amerikaanse buitenlandse politiek en Oost-Azië.

Theodore Roosevelt wordt als een van de grootste Amerikaanse presidenten gezien. In dit boek wordt dat beeld vurig bestreden. Hij wordt hier geportretteerd als een ijdele man die, onbedoeld weliswaar, de Japanners op het idee bracht om delen van Azië te veroveren, wat leidde tot de aanval op de VS.

Roosevelt werd gedreven, net als veel van zijn tijdgenoten, door nogal uitgesproken opvattingen over de suprematie van de blanken. Alleen de afstammelingen van de Ariërs, een mythisch volk in het noorden van Iran, waren in staat tot beschaving. De Ariërs waren steeds verder naar het westen getrokken: de Teutonen en de angelsakische culturen waren daarin belangrijke stappen. de Verenigde Staten was het laatste punt in deze ontwikkeling. Andere rassen moesten wijken, goed of kwaadschiks, zoals was gebeurd met de oorspronkelijke inwoners van Amerika.

De Japanners waren een vreemde eend in de bijt: ze waren als 'ere-Ariër' bijna de gelijke van de Amerikanen. Dat hadden ze te danken aan hun snelle modernisering en het overnemen van in ieder geval een deel van de westerse technieken en ideeën.

Daarom verdienden de Japanners een voorkeursbehandelingen en die kregen ze ook toen Roosevelt optrad als bemiddelaar in de Russisch-Japanse Oorlog van 1904-1905. Hij kreeg vooor zijn inspanningen de Nobelprijs voor de Vrede maar het Nobel Comité wist niet dat Roosevelt nauwe betrekkingen onderhield met Japan. Hij keurde de kolonisatie van Korea door Japan goed.

In 1905, nog tijdens de oorlog, besloot Roosevelt zijn minister van Oorlog William Howard Taft, en zijn dochter Alice, naar Azië te sturen. Bradley gebruikt de reis als kapstok om diverse onderdelen van de Amerikaanse positie weer te geven. Ook de Filipijnen, Hawaï en China komen ter sprake, naast Japan en Korea. Op de Filipijnen vochten de Amerikanen jarenlang tegen opstandelingen. Het thuisfront kreeg voortdurend te horen dat de strijd uitstekend verliep. Sommige dingen veranderen niet.

Dat zijn allemaal interessante zaken. Maar Bradley drijft door: het waren niet in de eerste plaats de Amerikanen die ervoor zorgden dat de Japanners besloten om grote delen van Azië te veroveren in de jaren dertig en veertig van de 20 eeuw. Binnenlandse drijfveren en geopolitieke omstandigheden waren zeker zo belangrijk. Het is ook typisch een boek waarin de Amerikanen de verantwoordelijkheid en zelfs schuld krijgen over van alles en nog wat, ook het gedrag van anderen.

Daarnaast is het nogal onevenwichtig: dan lezen we weer op het recalcitrante gedrag van Alice, een vrijgevochten vrouw die een bijzonder slechte verhouding had met haar vader, dan weer over de strijd op de Filipijnen en het gebruik van waterboarding. Bradley stelt zich ook niet op als neutrale waarnemer, maar is soms nog al emotioneel op en vraagt zich af of zijn vader in de Pacific had moeten vechten als TR zich anders had opgesteld. (Bradley schreef ook Flags of our Fathers, succesvol verfilmd door Clint Eastwood.)

Maar ondanks deze bezwaren is dit een interessant en soms schokkend boek, dat internationale betrekkingen plaatst in een culturele context en ze niet isoleert tot diplomatieke manoeuvres. Ook als is Bradley geen professionele historicus, toch doet dit werk denken aan boeken van Akira Iriye en Christopher Thorne.

Het boek gaat over opvattingen en vooroordelen, de schrijver probeert diepere drijfveren te vinden. En dat is prijzenswaardig.

(Visited 120 times, 1 visits today)

Geen reacties

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.