De stad is van ons, Dyab Abou Jahjah
Nederland , Politiek / april 24, 2016

  In de Lage Landen is een grote discussie uitgebroken over het werk en de opvattingen van Dyab Abou Jahjah, de voormalige voorman van de Arabisch-Europese Liga. Zijn komst naar uitgeverij de Bezige Bij leidt tot controverse . Verschillende auteurs, zoals Leon de Winter, willen niet met hem in een fonds zitten. Ze vinden hem een antisemiet . Of dat zo is, ga ik in dit stuk niet beoordelen. Daarvoor zou ik meer uitlatingen en uitspraken van Abou Jahjah moeten bekijken. Hier bespreek ik zijn laatst verschenen boek,  uitgegeven in België. De stad is van ons is een beknopt werkje uit 2014 met een scherpe soms controversiële inhoud, maar niet een die buiten de perken is van het huidige debat. De auteur ziet de voedingsbodem voor een revolutie in de steden van de Lage Landen waar minderheden samen uitgroeien tot een meerderheid, maar die door delen van de autochtone bevolking niet voor vol wordt aangezien.Hij verwerpt het concept van integratie: die neemt volgens hem twee vormen aan, de rechtse is een etnische zuivering, de linkse een culturele zuivering. Migranten moeten weg of hun cultuur opgeven,  dat is de keus. In die situatie is het niet zo verwonderlijk dat sommigen vluchten…

Nederland mijn vaderland, Zihni Özdil
Algemeen , Nederland , Politiek / maart 10, 2016

Nederland mijn vaderland is generaliserend, kort door de bocht, overdreven en eenzijdig. Maar ook scherp, relevant, actueel, en krachtig. Kortom, het voldoet aan de eisen voor een pamflet. De stelling van de Rotterdamse historicus Zihni Özdil is dat zijn naam ook Nederlands is en Nederland ook zijn vaderland. Hij trekt ten strijde tegen de expliciete, maar vooral de impliciete uitsluiting van ‘allochtonen’. Zoals de vraag van een hoogleraar op de Erasmus Universiteit, waar Özdil ook werkt: “Hebben jullie ook zulke toetsenborden?” Özdil hoorde niet bij ‘ons’, maar bij ‘de ander’ die misschien wel met vreemde toetsenborden werkt. En zo gaat het vaak in Nederland, zo vaak dat er sprake is van institutioneel racisme. Een racisme dat zo ingesleten is, dat het niet meer opvalt, zeker niet voor diegenen met ‘wit privilege’. Zo zijn criminelen en hangjongeren ‘Antillianen’ of ‘Marokkanen’ , maar succesvolle atleten (met dezelfde achtergrond) Nederlanders. Met voorbeeld na voorbeeld toont hij de uitsluitingsmechanismes aan. Een groot deel van de Nederlanders vindt dat er teveel ‘buitenlanders’ zijn en dat is al jaren zo. Discriminatie op de arbeidsmarkt, zelfde verhaal. Terecht wijst Özdil hierop.   Özdil legt, zoals het een historicus betaamt, een band met het verleden. Ook vroeger was…

Het geheim van de Valeriusstraat, Luuc Kooijmans
Geschiedenis , Tweede Wereldoorlog / januari 24, 2016

Het portret van oom Wim hing boven de schoorsteenmantel van opa en oma in de Valeriusstraat in Amsterdam-Zuid, maar over Wim werd nooit gesproken in de familie Kooijmans. Wim was dood en was niet oud geworden, zoveel was de kleinkinderen wel duidelijk, maar het verhaal daar achter bleef onduidelijk. Nog raadselachtiger werd het toen de kleinkinderen er achter kwamen dat Wim verzetsheld was geweest. Waarom zou je daar niet over praten? Historicus Luuc Kooijmans, neef van oom Wim, heeft het verhaal verteld in een beklemmende en pijnlijke familiegeschiedenis tegen de achtergrond van de Tweede Wereldoorlog. Vader Kooijmans, Luucs grootvader, was een koppige en kortzichtige protestant, die al voor de oorlog de kant van de NSB had gekozen. Dat leidde tot een schisma in het gezin, waarin een enkeling de kant van vader koos, anderen het verzet steunden en weer anderen te jong waren om zelf te kiezen. Wim sloot zich aan bij de Inlichtingendienst, een verzetsgroep die poogde militaire informatie door te geven aan de geallieerden. Maar hij werd opgepakt, gemarteld, ter dood veroordeeld en geëxecuteerd. Ondertussen maakte ‘vader carrière te maken in het onderwijsveld door zijn nationaalsocialistische gezindheid nadrukkelijk te ventileren. Een dochter sloot zich aan bij de Arbeidsdienst…

Het seculiere experiment, Hans Boutellier
Politiek , Theologie , Theorie / november 29, 2015

“Wat is voor jullie de essentie van het idee van Europa?,” vroeg oud-VVD-Kamerlid Arend-Jan Boekestijn een paar jaar geleden op Twitter. “De twijfel,” antwoordde ik. Het vermogen overal een vraagteken achter te plaatsen, kenmerkt Europa nu. Zekerheden zijn er amper, vragen des te meer. In zijn boek Het seculiere experiment beschouwt Hans Boutellier twijfel, diepe twijfel zelfs, als het wezenskenmerk van de westerse samenleving. We kunnen overal aan twijfelen sinds God uit het openbare leven is verdwenen en als centrale, zingevende figuur heeft afgedaan. De absolute claim op de waarheid is bijna lachwekkend geworden, als die tenminste geen bedreigende vormen aanneemt. We leven in het seculiere tijdperk: een unieke situatie waarin religie geen grote rol heeft. (De Sovjet-Unie, waar religie van staatswege was gemarginaliseerd, blijft buiten beschouwing. Terecht misschien, want God is allang terug in Moskou.) De vader van Boutellier waarschuwde er tegen: zonder God zou het een zooitje worden. Zonder de normerende en samenbindende kracht van religie zou iedereen doen wat hem of haar het best uitkwam en zou de chaos uitbreken. Maar zonder God werd het geen zooitje, zoals Boutellier heeft uitgezocht (en we iedere dag kunnen ervaren). Criminaliteitscijfers daalden, na een aanvankelijke stijging. Dat ging wel gepaard met…

Nationalisme – Joep Leerssen
Politiek , Theorie / mei 25, 2015

Korte inhoud:  Een uitleg en geschiedenis van het begrip nationalisme door hoogleraar Europese Studies Joep Leerssen (UvA). Hij probeert de verwarring tussen de begrip natie, staat en dergelijke op te helderen. Gaandeweg wordt steeds duidelijker dat Leerssen weinig in het nationalisme ziet: het is de opmaat naar groepsdenken en xenofobie. Alleen een verlicht patriottisme kan er mee door. Stelling van het boek: Nationalisme is een gevaarlijke misvatting. Stijl: Toegankelijk genoeg voor het doel van een inleiding.  Geschikt voor: Iedereen die meer van nationalisme wil weten en niet bang is voor een kritische benadering.

Political Realism – Jonathan Rauch
Theorie / mei 17, 2015

De rokerige achterkamer waar politici hun deals sloten is uit de gratie geraakt. Na de aanval van Pim Fortuyn op de traditionele vorm van politiek is het schimpen op deze manier van politiek bedrijven populair. En ook al willen partijen niet meer geassocieerd worden met de regentenmentaliteit die zo lang de Nederlandse politiek bepaalde, is de kritiek zeker niet verstomd.

Karrensporen/ Arsenaal – Brands
Algemeen / mei 25, 2014

Korte inhoud: Twee bundels met artikelen uit de afgelopen tientallen jaren van emeritus hoogleraar Maarten Brands. Een deel richt zich op de geschiedschrijving, de ‘theoretische geschiedenis’, een op internationale zaken. Stelling van het boek: De geschiedenis kan ons iets leren, als we willen. Stijl: Scherp, analytisch. Waardering: Geschikt voor: Mensen die niet bang zijn voor lastige vragen en lastige antwoorden.  

Waagstuk Europa – Mathieu Segers
Europa / mei 18, 2014

Korte inhoud: Deze geschiedenis van de Europese integratie na de Tweede Wereldoorlog, met veel aandacht voor Nederland, werkt vooral ontnuchterend. Matthieu Segers wil de illusies rond dit project speelden en spelen opheffen en de kennis over de Europese integratie vergroten. Stelling van het boek: We moeten aanvaarden dat de Europese integratie niet rechtlijnig is en niet rationeel te begrijpen. Maar ook voor Nederland is Europa onmisbaar. Stijl: fraai, scherp, beeldend, analytisch, af en toe retorisch,. Geschikt voor: een redelijk breed in Europa geïnteresseerd publiek.

Oorlog in mijn kop / Leven na Uruzgan
Na 1945 / april 14, 2014

Korte inhoud: Twee boeken over het leven van militairen na hun missie in Afghanistan. Ze wijzen beide op de problemen na terugkeer in de ‘normale’ maatschappij na de heftige ervaringen in een gebied waar Nederland officieel niet in oorlog was, maar de spanning groot was. Ook de confrontatie met de Afghaanse manier van leven draagt bij aan de afstand tussen ‘hier’en ‘daar’, die moeilijk te overbruggen is.    

Nederland als vervlogen droom – Thijs Kleinpaste
Nederland / mei 5, 2013

Korte inhoud: Dit boek bevat een redelijk abstracte diagnose over nationalisme, Europese integratie, individualisme, nationalisme en de toestand van de samenleving, aan de hand van grote denkers. Stelling van het boek: Nationale staten hebben afgedaan in het tijdperk van globalisering, politieke organisatie moet naar een kleinere schaal. Stijl: Academisch, maar zeer leesbaar en met een persoonlijke noot. Geschikt voor: Europa- en Nederlandwatchers.