Gastrecensie: Bas Soetenhorst
Als je afgaat op wat Pim Fortuyn in interviews en in zijn boeken heeft beweerd, moest zijn vader zich na de oorlog verantwoorden voor de bijzondere rechtspleging. Zijn lievelingstante was van adel. Hij was het lievelingetje van zijn moeder. Op het Mendelcollege in Haarlem was hij voorzitter van de debatingclub. Op persoonlijk advies van toenmalig KVP-voorman Norbert Schmelzer ging hij in 1967 sociologie studeren. Als student kreeg hij van zijn vader een voor die tijd forse maandelijkse toelage van zevenhonderd gulden. Hij speelde een vooraanstaande rol als studentenleider en was innig bevriend met voorman Ton Regtien. Hij wilde nooit lid worden van de CPN en toen zijn broer Joos bij een auto-ongeluk overleed, moest hij hem identificeren.
In De jonge Fortuyn toont zijn biograaf Leonard Ornstein aan dat het allemaal onzin is. Fortuyn maakte een sprookjesachtige wereld van zijn verleden. Hij creëerde zijn eigen Efteling, waarin hij een loopje nam met de waarheid.
Met al die onthutsende feiten wordt Fortuyn in feite als fantast ontmaskerd. Maar zo’n harde conclusie gaat Ornstein uit de weg. Sterker nog, hij slaat een vergoelijkende toon aan. ‘Hij construeert zijn eigen werkelijkheid,’ schrijft hij ergens over Fortuyns verzinsels. En: ‘De emotionele context klopt waarschijnlijk beter dan de feitelijke.’ Ook heet het dat Fortuyn ‘fabuleerde’.
Dat klinkt allemaal een stuk vriendelijker dan de boel bij mekaar liegen. En je kunt het ook afdoen als het onschuldige gefantaseer van een romanticus die zo graag groots en meeslepend wilde leven. Anderzijds: stel dat Diederik Samsom niet de belangrijke actievoerder voor Greenpeace was die hij zegt te zijn geweest. Het laat zich raden dat GeenStijl en consorten overuren zouden maken om aan zijn stoelpoten te zagen en dat de roep om het aftreden van de PvdA-leider luid zou klinken, vanwege zijn aangetaste geloofwaardigheid.
Het enige harde oordeel in het boek over alle leugens staat tussen aanhalingstekens en komt van Marten Fortuyn. Hij noemt ‘de stoere verhalen’ van zijn jongere broer ‘gelogen’.
Waarom worden Fortuyns verzinsels met de mantel der liefde toegedekt? Er zijn politici voor veel minder onzin afgebrand. Zie John Leerdam van de PvdA, begin deze maand. Je zou bijna denken dat de tentakels van de rechtse kerk zo ver reiken dat Ornstein het niet heeft aangedurfd Fortuyn als leugenaar weg te zetten.
De troepen werden vorige week door De Telegraaf al in stelling gebracht om Ornsteins onthulling te ontkrachten dat Fortuyn lid wilde worden van de communistische CPN. ‘Niets voor onze Pim,’ luidde de kop. Het was alleen bedoeld als provocatie, aldus zijn oude vrienden. Alsof een lidmaatschap van de CPN niet voor de hand lag voor iemand die begin jaren zeventig zelfverklaard ‘neomarxist’ was.
De jonge Fortuyn eindigt nogal luk raak, als de hoofdpersoon 24 jaar is. De periode waarin hij een stempel op de Nederlandse politiek zal drukken, is dertig jaar later en daarmee is direct een kanttekening geplaatst. Want rechtvaardigt Fortuyns leven een apart boek over zijn jeugd? Of heeft Ornstein zich door zijn uitgever laten overhalen om mee te surfen op de golven van publiciteit die begin volgende maand in het verschiet liggen als het tien jaar geleden is dat hij op het Mediapark in Hilversum werd doodgeschoten?
Dat neemt allemaal niet weg dat Ornstein zijn reputatie als zeer bekwaam journalist heeft waargemaakt. Hij heeft uitmuntend onderzoek verricht naar de jeugd van Fortuyn en zijn bevindingen duidelijk opgetekend. Het boekje is de voorbode van een complete biografie, waarop Ornstein over vijf jaar hoopt te promoveren. De hoeveelheid nieuwe feiten die hij tot dusver boven tafel heeft gekregen, doet naar de rest van het verhaal verlangen.
Deze recensie verscheen eerder in Het Parool van 18 april 2012.
Geen reacties