Radicale verlossing – wat terroristen geloven – Beatrice de Graaf

In een flatje, op de bank met uitzicht op een flatscreen: het lijkt alsof je leven in orde hebt, maar bij een aanzienlijke groep meestal jongere moslims in Nederland knaagde het. Ze vonden dat ze hun leven verkeerd hadden ingericht, dat ze niks deden terwijl er een groot onrecht gaande was. En er was een schitterende kans om dat totaal te veranderen, door naar Syrië of Irak te gaan, of later naar het kalifaat van Islamitische Staat.   Beatrice de Graaf, de bekende historicus, heeft in haar nieuwe boek zich gericht op de allerjongste geschiedenis. Ze heeft in dit boek de levensverhalen van 23 terroristen opgetekend, waarvan sommigen nog vast zitten. Ze sprak jihadistische terroristen uit Nederland en Indonesië, maar ook extreem-rechtse terroristen in Nederland. Ook komt een aantal mensen uit Syrië zelf ter sprake. Die levensverhalen vormen de kern van dit boek. Daaromheen heeft ze een theorie ontwikkeld rond het thema van de radicale verlossing.  Die theorie moet de stap die sommigen hebben gezet om over te gaan tot terroristische acties verklaren. Radicale verlossing belooft namelijk veel. Die verlossing bestaat uit drie stappen of fases: de eerste is het gevoel tekort te schieten of zelf een tekort te ondergaan. De…

De prijs van het paradijs – Iain Overton – recensie
Algemeen , Terrorisme / augustus 8, 2019

In zijn boek De prijs van het paradijs heeft de Britse journalist Iain Overton een ambitieus doel: hij wil de opkomst van het zelfmoordterrorisme verklaren. Hij gaat daarvoor op stap: naar de Kerk van de Verlosser op het Bloed in Moskou, de plek van de eerste moderne zelfmoordaanslag in 1881, naar Japan, Sri Lanka, New York en het Midden-Oosten. Overton mengt reportage met zakelijke beschrijvingen en mijdt ook de analyse niet. Die combinatie werkt heel goed, al is hij soms wat omslachtig. Overton neemt duidelijke standpunten in, maar schrijft niet vanuit een vooringenomen positie. Dat levert een afgewogen boek op. Betere wereld De dood van de zelfmoordterrorist is een stap naar een betere wereld. Dat is althans zijn overtuiging (de meerderheid is man). Dat doel kan verder weg liggen,  maar soms wacht de beloning voor de dader direct, in het paradijs met de bijna spreekwoordelijke 72 maagden. Zelfmoordterrorisme is, als andere vormen van terrorisme, het wapen van de zwakkere partij. Maar soms wint die daardoor de slag. Een aanslag op Amerikaanse militairen in 1983 in Beiroet leidde tot het vertrek uit Libanon. En dat succes smaakte naar meer. Overton maakt geen principieel onderscheid tussen het gebruik van zelfmoordacties in een…

Een woord een woord, Frank Westerman
Algemeen , Terrorisme / mei 3, 2016

Recente terroristische aanslagen hebben in West-Europa een gevoel van machteloosheid verspreid. Ondanks massale inspanningen van inlichtingendiensten, politie en leger kunnen terroristen overal toeslaan. Een weliswaar problematisch maar toch hoogontwikkeld land ‘in het hart van Europa’ is als falende staat afgeschilderd. Een kernmacht heeft de noodtoestand afgekondigd en laat die voorlopig voortduren. En hoe zit het met de mentale weerbaarheid. Wat kunnen ‘wij’ stellen tegenover zoveel doodsverachtend fanatisme? Ook in de inleiding van het boek van Frank Westerman is die twijfel te horen. ‘De terrorist heeft een doel. (…) hij ijvert voor een zaak die groter is hijzelf. Een ideaal. Maar wij?” Uit historisch oogpunt is deze pessimistische houding moeilijk te onderbouwen. Over het algemeen slagen terroristische bewegingen er niet in hun doelen te bereiken. De middelen van de staat, zelfs die van België, zijn sterker dan die van een handjevol fanatici. Maar de twijfels daarover zijn groot. Fraai, maar meanderend Westerman vraagt zich af wat wij tegenover het fanatisme van de terrorist stellen. Wie op grond daarvan een soort beginselverklaring van het vrije Westen verwacht, komt bedrogen uit. Er volgt een fraai, maar ook meanderend verhaal langs diverse fases van recente en minder recente terroristische acties (terakt is de compacte…

Terrorisme – Charles Townshend
Algemeen , Terrorisme / december 7, 2014

Korte inhoud: Een inleiding in het onderwep door een Britse hoogleraar. Achtereenvolgens wordt het begrip terrorisme ontleed en de geschiedenis ervan uiteen gezet, met onderverdelingen in staatsterreur, revolutionair, nationalistich en religieus terrorisme. Aan het eind volgt nog een hoofdstuk over de bestrijding van terrorisme. Stelling van het boek: Terorisme levert weinig goeds op, maar gaat ook niet weg. Stijl: Academisch, iets minder helder dan van een dergelijke inleiding verwacht mag worden. Geschikt voor: Iemand die al iets van terrorisme weet en daarmee mist het dus het doel.

Het jaar zonder zomer – Erika Fatland
Algemeen / januari 20, 2013

Korte inhoud: Een verslag van de aanslagen van de aanslagen die Anders Behring Breivik pleegde op 22 juli 2011 in Noorwegen en de nasleep daarvan. De schrijfster sprak met overlevenden en nabestaanden. Ze gaat op zoek naar Breiviks drijfveren en onderzoekt min of meer vergelijkbare aanslagen en beschrijft het effect van de aanslagen op de levens van de getroffenen. Ook de rechtszaak en de psychiatrische en psychologische diagnoses van Breivik komen aan bod. Stelling van het boek: Breivik is niet te doorgronden. Er is geen afdoend antwoord op de vraag waarom hij dit gedaan heeft. Stijl: Journalistiek, veel reportage-elementen en sfeerbeschrijvingen, persoonlijk en vaak breedsprakig. Geschikt voor: Iedereen die zich afvraagt waarom Breivik deed wat hij deed en die nieuwsgierig is naar de nasleep in Noorwegen.

2083 – Anders Behring Breivik
Algemeen / juli 25, 2011

Een document van 1500 pagina's van Anders Breivik moet uitleg geven over de motieven achter het bloedbad in Oslo, aangericht door de man die zichzelf afschildert als een kruisvaarder ter verdediging van Europa. In 2083, een Europese onafhankelijkheidsverklaring geeft Anders Behring Breivik zijn politieke ideeën weer en doet hij uitgebreid en huiveringwekkend verslag van de voorbereiding op de terreurdaden van vrijdag. Een video van een minuut of twaalf vat de belangrijkste punten samen.

Zelfs aan de stilte komt een eind
Algemeen / april 19, 2011

Het is vast een wat afgekloven karakterisering, maar dit is een indringende beschrijving van jaren gevangenschap van een sterke vrouw die ondanks alles overeind blijft. Ingrid Betancourt nam, terwijl ze campagne voerde als presidentskandidaat, bijna letterlijk de verkeerde afslag. Ze werd jarenlang vastgehouden door de Farc, een guerillabeweging die ooit vast uit ideologische beweegredenen is begonnen, wie weet zelfs met idealen, maar die in dit boek alleen maar als een cynische en wrede machtsmachine naar voren komt. De meeste Farc-commandanten maken gebruik van iedere zwakte die ze bij de gevangenen bespeuren. De meeste ondergeschikten doen daar aan mee, slechts een enkeling toont zich wat minder hardvochtig.  

Terror and Consent – Philip Bobbitt
Al Qaida en aanverwanten , Algemeen , Terrorisme / augustus 16, 2009

Na de Koude Oorlog was er even het idee dat we in een vreedzame, nieuwe wereld terecht zouden komen, waar democratie en kapitalisme zich als vanzelf verder zouden verspreiden. In ieder geval sinds elf september weten we beter. Maar wat weten we eigenlijk, behalve dan dat er nieuwe bedreigingen zijn? De politieke filosoof Philip Bobbitt doet een poging dat uit te leggen in een veelomvattend boek. Met zeer uitgesproken opvattingen en een niet mis te verstane boodschap trekt hij ten strijde tegen allen die de oorlog tegen terrorisme niet serieus nemen, maar ook tegen diegenen die denken dat nu alles geoorloofd is. Bobbitt houdt zich niet alleen bezig met beschrijving en analyse, hij geeft ook zijn eigen prognoses en doet aanbevelingen voor beleid. Zijn boek gaat over de constitutionele verhoudingen in de Verenigde Staten, maar ook over de Spaanse furie in Antwerpen in 1576, de verspreiding van kernwapens en de vraag of martelen is toegestaan. Het ene moment is het nogal abstract, op een ander punt is het erg gedetailleerd in zijn historische verslagen. Het vraagt daarmee nogal wat van de lezer. Maar de inspanningen worden beloond.

Bloed en Woede – Michael Burleigh
Algemeen , Terrorisme / april 14, 2009

Historici zijn over het algemeen niet zo geboeid door definities. Michael Burleigh is daar in zijn boek over terrorisme geen uitzondering op. Met zijn omschrijving is hij snel klaar: Terrorisme is een tactiek die wordt toepast door organisaties die geen legitieme politieke macht hebben. Voor hem zijn verdere nuanceringen of overpeinzingen overbodig. Burleigh kiest zonder blikken of blozen een moralistisch uitgangspunt. “Wat ik met dit boek op glasheldere wijze duidelijk wil maken (…) is dat het terroristische milieu zonder uitzondering blijk geeft van morele ranzigheid, als het al niet puur crimineel is.” Terroristen zijn ‘in moreel opzicht gestoord,’ als ze al niet compleet psychopathisch zijn. Zo zitten we in de inleiding van dit dikke boek al op een duidelijk spoor. Burleigh wil in deze 500 pagina’s ook zijn eigen woede luchten.

Terrorism. The new world disorder – Fotion, Kashnikov en Lekea
Algemeen , Terrorisme / april 5, 2009

Als filosofen zich over een bepaald onderwerp buigen, worden er vaak fundamentele vragen opgeworpen. Niet altijd leidt dat tot hele stellige antwoorden. Zo is het ook met het boek Terrorism, the new world disorder met maar liefst drie filosofen als auteurs. Zaken die anderen over terrorisme als uitgangspunt nemen, worden door dit drietal in twijfel getrokken en bediscussieerd. Het leidt tot een wat abstracte en nuchtere aanpak, die voor sommigen al te nuchter zal overkomen. Want terroristen hebben – volgens dit boek – soms op zijn minst een deel van het morele gelijk aan hun kant.