Boekenstrijd

Het was tijdens een concert van de Eagles of Death Metal in de Bataclan dat de jihadisten toesloegen. In november 2015 was de Parijse concertzaal de locatie van een van de gruwelijkste en dodelijkste terreuraanslagen in Europa. Negentig mensen kwamen om, honderden raakten gewond, de drie terroristen werden gedood. Lola en Samy waren allebei in de Bataclan op die avond. Lola als bezoeker, mee met een vriendin die een kaartje over had. Samy was een van de aanslagplegers, misschien doodde hij Lola wel. Hijzelf kwam om door politiekogels. En een paar jaar later zaten George Salines, vader van Lola, en Azdyne Amimour, vader van Samy, tegenover elkaar. Ze spraken met elkaar over hun kinderen, over hun eigen levens, over de islam, radicalisering, Frankrijk, Algerije en Egypte, complotten en muziek. Het initiatief nam Amimour. Hij benaderde Salines, die voorzitter was geweest van een vereniging van slachtoffers en nabestaanden. Zonder controverse was dat niet. Niet alle nabestaanden konden deze poging tot dialoog waarderen. De gesprekken van de twee zijn de moeite waard. Amimour, een man van vele beroepen, vertelt over zijn leven in Algerije, en later elders in het Midden-Oosten. Uiteindelijk kwam hij naar Frankrijk, maar hij was vaak weg. Droeg zijn…

Een goed boek lees je altijd te laat. En nooit te laat. Daarom toch nog een korte bespreking van Laura H., het boek van NRC*-journalist Thomas Rueb. Laura H. was het meisje uit ‘Sweet Lake City’ (Zoetermeer) dat naar het kalifaat van Islamitische Staat vertrok en daar op spectaculaire wijze uit ontsnapte. Het verhaal van haar vlucht werd wereldnieuws via een interview op de Koerdische tv. Dit boek vertelt hoe een losgeslagen meisje uit een voorstad van Den Haag naar Syrië, en later Irak, ging, hoe het haar daar verging en hoe ze later in Nederland werd opgesloten en berecht. Haar man, die haar in Nederland en in het kalifaat mishandelde, bleef achter. Hoe ze precies uit het kalifaat ontkwam, is een belangrijk deel van het plot in dit boek. Schimmige zaakjes Dit boek vertelt het verhaal van H. in indringend detail. Dat gaat  van het eten, de geuren, het licht, tot de gevoelens van eenzaamheid en verbondenheid en de seks. Dit gaat over Laura H. en haar directe omgeving, haar gescheiden ouders. Wie meer over IS, Syriëgangers of radicalisering in het algemeen wil lezen, moet naar een ander boek uitwijken. Omgekeerd kan je dit boek heel goed zien als…

Een ‘hard boek’ zal het worden. De Belgisch-Palestijnse radicaliseringsexpert Montasser Alde’emeh kondigt het in de eerste pagina’s van Radicale verzoening al aan. En die belofte komt uit. Het radicale element komt in het interview-boek meer tot uitdrukking dan het verzoenende deel van zijn boodschap. Alde’emeh heeft zich in de afgelopen jaren als een van de opvallendste stemmen in het radicaliseringsdebat in de Lage Landen gemengd. Zijn persoonlijke geschiedenis, uitvoerig en aangrijpend uit de doeken gedaan in de Jihadkaravaan, draagt daar zeker aan bij. Hij is ervaringsdeskundige die radicalisering ook wetenschappelijk bestudeert en probeert die in de praktijk te bestrijden. Hij had zijn eigen kenniscentrum ‘De weg naar’ en had contacten met de inlichtingendienst. Dat zijn veel rollen tegelijkertijd en misschien is dat een verklaring dat hij in een strafzaak is verwikkeld waar een jaar celstraf tegen hem geëist is wegens valsheid in geschrifte. In ‘De weg naar radicale verzoening’,  een lang interview met journalist Jan Lippens, schuwt Alde’emeh de scherpe bewoordingen niet. België – en niet alleen België – stevent op een burgeroorlog af. Zijn verwijten zijn grotendeels geadresseerd aan de moslimgemeenschap en met name aan de geestelijke voormannen die met een beroep op de Koran onzin beweren over allerlei…

Eindeloze discussies worden gevoerd over de vraag waarom jongeren in West-Europese landen radicaliseren. Is het de onweerstaanbare aantrekkingskracht van de islamistische ideologie, of zijn uitsluiting en discriminatie de oorzaak? Het antwoord is minder eendimensionaal dan vaak wordt voorgesteld. Om zo’n ontwikkeling beter te doorgronden is het boek van radicaliseringsexpert Montasser Alde’emeh en journalist Pieter Stockmans een zeer goed hulpmiddel. Het boek De Jihadkaravaan is vooral het zeer persoonlijke en emotionele verhaal van Montasser, die werd geboren in een Palestijns vluchtelingenkamp in Jordanië en opgroeide op de boerderij van zijn vader in België. Hij radicaliseerde, al heette dat misschien toen nog niet zo, vanaf 12 september 2001, een dag na de aanslagen in New York en Washington. Wat vond hij, een 12- jaar oude Palestijn en moslim daarvan, was de vraag op school, met nadruk aan hem gesteld. Hij viel, zo als hij het noemt, in de kloof tussen Oost en West, die al eerder op subtiele en minder subtiele manieren was geschapen. Thuis werd de kloof uitgediept door de tien minuten ‘ochtendhaat’; de uitzendingen van Al Jazeera waarin de moslims als slachtoffer van westerse misdaden werden voorgesteld. Aanvankelijk was zijn extremisering nogal ongericht: alles wat verzet bood was goed. Hij…

  Gesprekken tussen gelovigen en ongelovigen leiden vaak nergens toe, hooguit kunnen ze tonen hoe ver hun werelden uit elkaar liggen. De discussie tussen de uitgesproken atheïst Sam Harris en de liberale moslim Maajid Nawaz, weergegeven in een door Harvard University Press uitgegeven boekje van 132 pagina’s, is daar een uitzondering op. De Amerikaan Harris is een felle criticus van religie in het algemeen en dus ook van de islam. Nawaz is een Brit van Pakistaanse afkomst. Hij was aanhanger van de islamistische beweging Hizb ut Tahrir en belandde vanwege zijn opvattingen in een Egyptische cel.  (Zijn levensverhaal is te lezen in het indrukwekkende Radical).  Na zijn vrijlating en terugkeer naar Groot-Brittannië heeft hij een radicale ommezwaai gemaakt. Hij werd mede-oprichter van de anti-extremistische denktank Quilliam Foundation, was (verliezend) kandidaat voor de Liberaal-Democraten in de laatste parlementsverkiezingen en heeft een aanzienlijke invloed gehad op het anti-extremismebeleid van de Britse premier David Cameron. Nawaz is een bekende deelnemer aan Engelstalige debatten over de islam, terrorisme en radicalisering. In 2010 ging hij met Ayaan Hirsi Ali de strijd aan over de stelling of islam een religie van oorlog of van vrede was. Nawaz verdedigde dat laatste. Harris betwijfelde of hij wel eerlijk was,…

Radicalisering is hot. Het barst van de boeken en rapporten die vrijwel allemaal veel aandacht krijgen. De angst dat er misschien ergens een tweede Mohammed B. rondloopt is groot. Dus alles wat er aan bij kan dragen om dat te voorkomen is welkom. Maar hoe werkt radicalisering? Is het altijd erg en kan de overheid er wel iets tegen doen? Politicoloog Amy-Jane Gielen probeert op die vragen antwoord te geven in haar boek over radicalisering bij moslimjongeren en bij rechtsradicalen.