Een van de boeiendste historische vragen van het moment is: waarom overheerste het Westen en niet bijvoorbeeld de Chinezen die aan het eind van de (Europese) Middeleeuwen er zeker zo goed voor stonden? De Chinezen trokken zich terug in hun Rijk van het Midden, terwijl de Europeanen er op uit trokken om de wereld te veroveren. Maar nu de rollen omgekeerd lijken, is het goed om terug te gaan naar de geschiedenis van deze verhoudingen. Historicus Niall Ferguson schetst in brede lijnen de opkomst en dominantie van het Westen. Hij doet dat aan de hand van zes principes, door hem een beetje trendy als ‘killer apps’ aangeduid. Dat zijn competitie, medische wetenschap, wetenschap, werkethiek, consumptie en eigendom. Dat lijkt nogal beperkt op het eerste gezicht, maar Ferguson maakt er containerbegrippen van die tot de nok gevuld worden. Onder wetenschap valt bijvoorbeeld ook alle technologie, die het Westen een militaire voorsprong gaf. Onder eigendom valt ook de rechtstaat. In zijn uitwerking in zes hoofdstukken dwaalt hij nog verder af. Zijn zes begrippen zijn niet veel meer dan handige kapstokken waar van alles en nog wat aan gehangen kan worden. Het geheel is nogal fragmentarisch, soms bijna impressionistisch. Komt dat doordat dit…
Gaat het Westen ten onder? Of is het al in onherstelbaar verval? Een bont gezelschap van ‘declinisten’ en ‘revivalisten’ probeert een antwoord te vinden op deze vraag. De een ziet een ‘nieuwe Amerikaanse eeuw’ in het vooruitzicht, een ander voorspelt de terugkeer naar ‘normale verhoudingen’ waarin China en India de grootste economieën waren. In zijn boek ‘De val van het Westen’ probeert Ian Morris op een beredeneerde manier een antwoord te geven op die vragen. Hij schuwt daarbij de grote greep niet. Zijn boek beslaat de hele geschiedenis van de mensheid en hij ontwikkelt een eigen systeem om de activiteiten te ordenen en in harde getallen weer te geven. Morris beschrijft niet alleen, hij becijfert en berekent, niet alleen over het verleden, maar ook over de toekomst. Hier is een boekhouder aan de gang, maar wel een met pretenties.