In dit boek vergelijkt filosoof Roger Scruton de politieke cultuur van het westen met die van de islamitische wereld. Maar hij neemt ook de manier waarop in het westen met politiek, cultuur en identiteit wordt omgegaan, onder de loep. Dat mondt uit in een conservatief, anti-kapitalistisch programma.

Het westerse politieke systeem is gebaseerd op christendom en verlichting, beargumenteert Scruton. Het christendom heeft altijd erkend dat wereldse en geestelijke macht naast elkaar kunnen bestaan. Geef aan Caesar (de keizer) wat hem toekomt en aan God wat hem toekomt, kort gezegd. Daarnaast was de Romeins recht van grote invloed. De kerk leerde zichzelf beperking op te leggen door zich te beschouwen als een rechtspersoon naast andere.

Scruton keert terug naar de gedachte van het sociaal contract, hoewel hij dit bij uitstek liberale uitgangspunt uiteindelijk verwerpt. Er zit een venijnige wending in op het moment dat John Rawls ter sprake komt omdat die naar de zin van Scruton niet genoeg rekening houdt met de religieuze behoeften van mensen.
De politieke cultuur van het westen is daarnaast gebaseerd op wat Scruton een pre-politieke loyaliteit noemt, aan land, taal en natie. Die zorgt voor een binding naast die van religie. Want zonder een gemeenschap kan een politieke eenheid niet bestaan, tenzij die op dwang is gebaseerd.
De enige echte, levensvatbare politieke vorm is volgens Scruton de natie-staat. Dat is het eerste onderdeel van zijn verlangen naar de 19e eeuw. Engeland is expliciet het voorbeeld. De natie-staat wordt gepersonaliseerd en heeft ook morele eigenschappen. Daarmee zet S. zich dus af tegen bijv. de realisten, die staten als amorele organisaties zien.

Scheiding

In de islamitische wereld ontstond de scheiding tussen wereldlijke en geestelijke macht niet. Daar geldt alleen de heilige wet. Iedere andere vorm van gezag is tijdelijk, oppervlakkig en in feite niet waard om echt gevolgd te worden. Alleen het Ottomaanse rijk kon de islamitische wereld in bedwang houden.
De band van de burgers in een natie-staat is echt, wat gedemonstreerd door het feit dat burgers bereid zijn hun leven te geven voor het voortbestaan van de natie-staat. Dat is een oud, maar niet erg overtuigend argument, want sterven is ook gedaan voor stammen, godsdiensten, ideologieen en tal van andere motieven. Aan de andere kant is de natie-staat wel de organisatie die het grootschalige sneuvelen de laatste tijd het best heeft georganiseerd.

Afkalven

In feite is de binding in het westen steeds zwakker aan het worden, onder andere door het afkalven van religie. Deelname aan het politieke proces en het leven in een democratie is niet voldoende voor het burgerschap. Juist de migranten profiteren wel van de rechten, maar omdat de plichten niet afgedwongen worden, worden ze geen burgers. Ze moeten de wet van het land als hoogste gezag erkennen, ook als die strijdig is met hun religieuze opvattingen. De islamitische wet erkent geen ander gezag en kan dus ook niet accepteren dat het wereldlijk gezag betekenisvol is. Dat is natuurlijk een punt waarover in Nederland de laatste jaren veel gediscussieerd is.
Het westen heeft zich kwestbaar gemaakt door relativisme en multiculturalisme. Het feminisme kan in de ogen van Scruton ook weinig goeds doen. Deze kritiek sluit in feite goed aan op wat in de jaren daarna een sterk conservatief geluid is geworden.

Samenvatting

Recensent

Addie Schulte

Review Date

2006-05-04

Boektitel

The west and the rest, Roger Scruton

Waardering

3