Het inmiddels opgeheven Amsterdamse stadsdeel Slotervaart had op zijn website een speciale sectie voor de buitenlandse pers. Een Duitse journalist gaf stadsdeelvoorzitter Ahmed Marcouch de eretitel ‘Sheriff van Klein-Marokko’. Ian Buruma schreef voor de New Yorker een artikel waarin hij een hoofdrol had en de VPRO zond een documentaire over hem uit.
Over Marcouch valt dus het een en ander te vertellen, en dat heb ik ook gedaan toen ik nog de Amsterdamse stadspolitiek versloeg voor Het Parool. Af toe was alle aandacht voor de man en zijn uitspraken misschien wat overdreven, maar meestal waren er goede redenen voor.
Want Marcouch belichaamt als geen ander de strijd rond dé thema’s van afgelopen jaren: immigratie, integratie, islam, criminaliteit, achterstand en emancipatie. En er is zelfs alle reden een boek over hem te schrijven. Maar deze autobiografie is vooral een gemiste kans.

Ahmed Marcouch werd geboren in een Marokkaans dorp, als zoon van een gastarbeider, en geregistreerd op het geboortebewijs van een overleden broertje. Hij kwam naar Nederland met amper enige scholing. In het land van de decadente ‘Romeinen’ leken vrouwen de baas te zijn en was bijna alles anders.
Hij had al jong allerlei baantjes, ging op jeugdige leeftijd het huis uit, trouwde en kreeg kinderen. Een tijdje was hij radicaal moslim. Met behulp van een boekje over sociale vaardigheden, maar vooral met veel ijver en gedrevenheid, werkte hij zichzelf op, via de politie naar de ambtenarij om vervolgens voorzitter van stadsdeel Slotervaart te worden. De levensloop van Marcouch was voor een groot deel bekend. Verhalen daar uit bracht hij zelf naar voren in interviews en artikelen. Marcouch heeft nooit verstopt dat zijn achtergrond en afkomst in direct verband staat met zijn optreden in de politiek.
Er is niets mis mee om dat nog eens voor het voetlicht te brengen en dat gebeurt hier uitvoerig. Maar Marcouch heeft zich er te gemakkelijk van af gemaakt. Nergens gaat het boek de diepte in. Er staan geen nieuwe ideeën in en er wordt geen overkoepelende gedachte ontwikkeld.

Ambivalent

Op het punt van de religie blijft Marcouch ambivalent. Aan de ene kant ziet hij de beperkingen van een orthodoxe levenswijze. Wie moet kiezen tussen boerka en baan, moet het laatste prefereren. Aan de andere kant propageert hij opnieuw het idee om in openbare basisscholen islamitisch godsdienstonderwijs te introduceren. Dat kan voor de islamitische scholier een schakel bieden tussen de seculiere wereld buiten en de gelovige wereld thuis.
Maar dat idee wordt amper uitgewerkt. Marcouch wil dat kinderen kritisch gaan nadenken. Maar godsdienstonderwijs zet daar niet per definitie toe aan. Even verderop schrijft hij juist dat gelovigen veel kunnen leren van niet-gelovigen: namelijk het principe van leven en laten leven. Waarom dan nog godsdienstonderwijs propageren?
Marcouch vindt ook dat moslims niet worden geaccepteerd, waarschijnlijk door diezelfde niet-gelovigen.

Hij heeft het over de evenwichtige geloofsbelevenis die zichtbaar is bij christenen in de grote steden. Maar daar is natuurlijk vooral te zien dat kerken worden omgebouwd tot klimhal. Het christendom heeft, afgezien van wat evangelische enclaves, in de stad nauwelijks nog een gezicht. Elders beweert Marcouch dat op katholieke scholen niet-katholieken niet welkom zijn. Hij weet toch zelf wel beter.
Het motto van Marcouch is ‘wees architect van je eigen leven’. Maar keer op keer lezen we dat mensen verheven en opgevoed moeten worden en ontpopt hij zich als een sociaal-democraat die voor een goed functionerend overheidsapparaat een belangrijke taak ziet.

Eenvoudig

Volgens Marcouch zijn veel problemen in de kern eenvoudig. ‘De Marokkanenproblematiek is heel simpel samen te vatten als normoverschrijdend gedrag.” Zo, dat weten we dan ook weer. Dat is ook een deel van zijn aantrekkingskracht: hij maakt alles eenvoudig. Maar opgeschreven komen dat soort beweringen eerder simplistisch, om niet te zeggen naïef over. Misschien wreekt hij zich hier de manier waarop dit boek tot stand is gekomen: op basis van een aantal gesprekken dat Marcouch met een (niet in het boek genoemde) ghost-writer heeft geschreven.

Voor mensen die Marcouch niet goed kennen geeft dit boekje een aardig inzicht in de man en zijn motieven. De trouwe Marcouch-watcher leest echter weinig nieuws in dit vlot geschreven, maar helaas oppervlakkig werk. Om met een PvdA’er te spreken: Dit boek had zoveel beter gekund.

Waardering:

Ahmed Marcouch, Mijn Hollandse droom. (2010)

Deze bespreking verscheen in licht gewijzigde vorm in Het Parool op 24 november 2010.