Boekenstrijd

In Duitsland is Theodor Adorno herontdekt. Adorno  is een van de grondleggers van de Frankfurter Schule, het instituut van de kritische theorie. De Frankfurter Schule combineerde al in het interbellum marxisme met psychologische inzichten. Die combinatie is ook terug te vinden in deze korte tekst uit 1967, een verslag van een lezing. Daarin probeert hij het succes van het toenmalige rechts-radicalisme te verklaren. Is die verklaring vijftig jaar later nog bruikbaar? Kapitalisme Als door het marxisme beïnvloede filosoof ontkomt Adorno niet aan een interpretatie van het rechts-radicalisme als verschijnsel van het kapitalisme, van de ‘concentratie van kapitaal’. Degenen die door die concentratie hun maatschappelijke positie dreigen te verliezen, hebben de neiging om diegenen die kritisch staan tegenover het apparaat de schuld te geven, dat wil zeggen links, schrijft Adorno. Dat laat wel een bel ringelen. Hij wijst ook op het ‘agrarisch potentieel’ van deze bewegingen, wat direct doet denken aan de enthousiaste ontvangst van Geert Wilders en Thierry Baudet bij de recente boerenprotesten in Den Haag. Toch speelt het kapitalisme maar een kleine rol in de verklaring van Adorno. Hij gaat vooral in op de psychologische kanten van het rechts-radicalisme. Die draait om angst voor brede maatschappelijke ontwikkelingen. Catastrofe Hij…

‘Breek het partijkartel!’ is de strijdvaardige titel van dit boekje van Thierry Baudet. Daarin houdt hij zijn pleidooi voor referenda, als redmiddel voor een democratie in crisis. Of is het eigenlijk een opmaat voor iets anders? Voor je daar als lezer aan toekomt, is er het voorwoord van Paul Cliteur. Cliteur, promotor van Baudet, prijst zijn voormalige leerling uitbundig. Die heeft blootgelegd hoe de elite leidt aan oikofobie, de angst voor het eigene, in dit geval het eigen volk. Cliteur (later onder andere samensteller van een boek over cultuurmarxisme) gaat vol op het orgel in die paar pagina’s die hem gegeven zijn. “De fundamenten van onze beschaving worden bedreigd,”schrijft hij. “Tienduizenden moslims komen elk jaar onze grenzen over; via gezinshereniging en hoge geboortecijfers vermenigvuldigen zij hun aantal; hoeveel van hen delen (..) gewelddadige en antiwesterse ideeën?” Politici kijken de andere kant uit en zwijgen over de misstanden, aldus Cliteur. Om dan met een crescendo te eindigen. “We zijn getuige van een wereldhistorische omwenteling.” En dan komt de ommekeer: Baudet biedt de ‘even briljante als simpele oplossing voor het eliteprobleem’: namelijk het referendum. Zo worden de verwachtingen voor de rest van het boekje en voor het referendum wel heel erg hoog….