‘Breek het partijkartel!’ is de strijdvaardige titel van dit boekje van Thierry Baudet. Daarin houdt hij zijn pleidooi voor referenda, als redmiddel voor een democratie in crisis. Of is het eigenlijk een opmaat voor iets anders?
Voor je daar als lezer aan toekomt, is er het voorwoord van Paul Cliteur. Cliteur, promotor van Baudet, prijst zijn voormalige leerling uitbundig. Die heeft blootgelegd hoe de elite leidt aan oikofobie, de angst voor het eigene, in dit geval het eigen volk.
Cliteur (later onder andere samensteller van een boek over cultuurmarxisme) gaat vol op het orgel in die paar pagina’s die hem gegeven zijn. “De fundamenten van onze beschaving worden bedreigd,”schrijft hij. “Tienduizenden moslims komen elk jaar onze grenzen over; via gezinshereniging en hoge geboortecijfers vermenigvuldigen zij hun aantal; hoeveel van hen delen (..) gewelddadige en antiwesterse ideeën?” Politici kijken de andere kant uit en zwijgen over de misstanden, aldus Cliteur.
Om dan met een crescendo te eindigen. “We zijn getuige van een wereldhistorische omwenteling.” En dan komt de ommekeer: Baudet biedt de ‘even briljante als simpele oplossing voor het eliteprobleem’: namelijk het referendum.
Zo worden de verwachtingen voor de rest van het boekje en voor het referendum wel heel erg hoog.
Zevenmijlslaarzen
Het vervolg steekt dan bescheiden af. Het betoog van Baudet is zelfs wat schools. Met zevenmijlslaarzen banjert hij door de Nederlandse geschiedenis, doet dan nog even de referendumparadijzen Zwitserland en Californië aan. Vervolgens veegt hij met gemak (een selectie van) de bezwaren tegen het referendum van tafel. De voordelen zijn volgens hem onweerlegbaar.
Hij maakt daarbij eigenlijk geen gebruik van objectieve gegevens, maar poneert voor een groot deel vooral stellingen, zoals over het volgens hem gedaalde vertrouwen in de politiek.
Dat betekent niet dat Baudet overal ongelijk heeft met zijn analyse van de vertegenwoordigende democratie. In veel democratieën bestaan mechanismen om het directe effect van de stemming van het volk te kanaliseren: indirect gekozen organen, grondwetten, gerechtshoven, etc. Democratie is vaak niet meer de macht van het volk, maar een competitie tussen diverse elites, zoals Schumpeter het verwoordde.
De oplossing moet dus van buiten het systeem komen, stelt Baudet. Hij stelt het facultatief initiërend referendum voor, oftewel het volksinitiatief. Daarbij kan vanuit de bevolking een nieuw wetsvoorstel komen, dat vervolgens in stemming wordt gebracht.
Dat klinkt nogal bescheiden. Is daarmee het ‘partijkartel’ te breken? Dat is alleen aannemelijk dat zulke referenda worden gehouden over ‘grote vragen’ zoals immigratie, identiteit, de EU en dergelijke. Het referendum kan dan als breekijzer dienen. Is dat de bedoeling? Dat staat er niet met zoveel woorden, maar kan je wel uit de context opmaken.
Oekraïne
Het enthousiasme van Baudet over het referendum is vanuit zijn persoonlijke geschiedenis begrijpelijk. Het Oekraïne-referendum zorgde voor zijn doorbraak op het landelijke podium en gaf hem het podium om later de Kamer in te komen. Het referendum staat nog steeds hoog in het verlanglijstje van de partij, al zijn de concrete inspanningen van Forum om het te verwezenlijken mij niet bekend. Dat de huidige regering het raadgevend referendum afschafte, zal hij vast nog wel gebruiken.
Het streven naar een referendum lijkt nu een gepasseerd station. De drempel wordt steeds hoger, na de ervaringen met het Oekraïne-referendum en vooral met de Brexit. Voor Baudet blijft het een middel om ‘het partijkartel’ mee te bekritiseren, want dat wil niet aan dit democratische instrument.
Maar de vraag is wat Baudet gaat voorstellen als ‘het enige democratische instrument’ dat voor vernieuwing kan zorgen en de beschaving kan redden niet beschikbaar is.
Geen reacties