Het einde van een democratie komt tegenwoordig meestal niet meer door een staatsgreep, met militairen en tanks op de straat. De democratie wordt om zeep geholpen door democratisch gekozen leiders, die stap voor stap hun regering ombouwen naar een autocratie. Kijk maar naar Hongarije, Turkije, Venezuela. Dat kan ook gebeuren in de Verenigde Staten onder Donald Trump, zo stellen Steven Levitsky en Daniel Ziblatt in How Democracies die. Maar de zaak is nog niet verloren. Schema Dit is een van de vele boeken over de bedreigde democratie die de laatste tijd zijn verschenen. De schrijvers van dit boek gebruiken vooral veel voorbeelden uit de geschiedenis van Duitsland, Italië, Venezuela, Peru en andere landen om hun verhaal te ondersteunen. Ze hanteren daarnaast een overzichtelijk, maar misschien wat beperkt schema om te kunnen duiden wat een autoritair regime is. Dan gaat het om het niet respecteren van democratische normen, het ontkennen van de legitimiteit van politieke tegenstanders, het aanmoedigen of gebruiken van geweld en de bereidheid om rechten en vrijheden van tegenstanders in te perken. Niet verrassend is dat de auteurs vinden dat Trump aan alle voorwaarden wel min of meer heeft voldaan. Iets verrassender is dat ze concluderen dat Trump in…
Politiek bedrijven kan niet zonder identiteit. Maar politiek bedrijven op basis van een nauwe identiteit leidt tot de ondermijning en het falen van de staat. We moeten naar bredere identiteiten. Dat is de stelling van Francis Fukuyama, de wereldberoemde politieke theoreticus die ooit het einde van de geschiedenis voorzag. You believe in the politics of identity, don’t you?, vroeg BBC-journalist John Sweeney aan Geert Wilders in een scherp interview. Who doesn’t?, reageerde Wilders wat argwanend. Diegenen die in liberale democratie geloven, was het deadpan-antwoord van Sweeney. Maar misschien krijgt Wilders wel gelijk. Bijna iedereen lijkt wel te geloven in identiteitspolitiek: links, rechts, activist of reaguurder. Het ultieme bewijs van de dominantie van ID-politiek is de overwinning in de VS van Donald Trump. Zonder die overwinning was dit boek er niet gekomen, schrijft Fukuyama op de eerste pagina van zijn boek. Modernisering Fukuyama gaat op zoek naar de bronnen van deze politiek. Hij begint bij Plato en komt uit bij Jean Jacques Rousseau. Die leerde dat ieder persoon een innerlijk zelf bezit dat verdrukt wordt door de samenleving. ID-politiek is ook een consequentie van de modernisering. In traditionele samenlevingen hoeven mensen zich niet druk te maken over wie ze zijn. Dat…
Een kind is Donald Trump, president van de Verenigde Staten. Volgens zijn strateeg Steve Bannon leek hij wel negen jaar. Hij kon ook overkomen als een recalcitrante tweejarige, die niet in de hand houden is. Dat zijn nog maar twee van de vele, vele negatieve karakteristieken van president Trump in het boek Fire and Fury van Michael Wolff, razendsnel vertaald als Vuur en woede. Zijn medewerkers beschrijven hem als een domme idioot. Hij heeft amper een inhoudelijke agenda behalve wat stokpaardjes, interesseert zich niet voor beleid, heeft weinig kennis, verdiept zich niet in zaken en leest niet of nauwelijks. Zijn informatiebron is televisie. Via drie schermen houdt hij het nieuws in de gaten op zijn slaapkamer waar hij zich vaak aan het begin van de avond terugtrekt met een cheeseburger. En hij belt, vooral met mede-miljardairs als Rupert Murdoch. En de laatste persoon die hem spreekt heeft een grote invloed op de beslissingen. Wolff beschrijft het presidentschap van Trump als voortdurende pogingen de chaos te beheersen. Dat leidde in de eerste maanden tot veel wisselingen van de wacht, met een reeks aan topadviseurs die vertrokken of de laan werden uitgestuurd. Daarnaast beschrijft Wolff de eerste negen maanden vooral als een botsing…