Drie koppen thee – Greg Mortenson

december 13, 2008

3koppentheeIn Nederland staat de Amsterdamse burgemeester Job Cohen bekend als de theedrinker. Dat is, terecht of niet, de aanduiding geworden voor mensen met gematigde opvattingen over integratie. De theedrinkers wijzen de harde retoriek af die sinds een jaar of vijf in vogue is.
De voormalige bergbeklimmer Greg Mortenson is wel de ultieme theedrinker. Het motto van zijn boek is afkomstig van de Pakistaanse dorpsoudste Haji Ali, die vertelt dat bij het zakendoen drie koppen thee worden gedronken. “Bij de eerste ben je nog een vreemde, de tweede maakt je een vriend en na de derde word je familie.”

De Amerikaan Mortenson ontmoette Haji Ali in het dorp Korphe in het Pakistaanse berggebied. Hij had geprobeerd de K2 te beklimmen, niet de hoogste bergtop, maar wel een van de gevaarlijkste. Op de terugweg komt hij, totaal uitgeput, per ongeluk in Korphe terecht. Hij wordt er liefdevol opgevangen. Als hij ziet hoe kinderen in de open lucht les krijgen belooft hij terug te komen om een school te bouwen, vooral voor meisjes.

Maar Mortenson heeft vrijwel niets om op terug te vallen. Met veel inspanningen weet hij geld bij elkaar te krijgen, vooral van een gefortuneerde ex-bergbeklimmer. De Pakistaanse overheid laat het in deze gebieden volledig afweten. Het beschikbare geld wordt vooral uitgegeven aan de voortdurende schermutselingen en artillerieduels met buurland India in de strijd over Kashmir. Mortenson maar ook de bewoners lijken dat als een vaststaand feit te ervaren. Dat de Dienst Publieke Werken op een gegeven moment een pijpleiding ter beschikking stelt wordt dan ook als een gunst ervaren. Want wat Mortenson in Pakistan doet zou natuurlijk een verantwoordelijkheid voor de overheid en de plaatselijke bevolking moeten zijn. Maar er is blijkbaar het initiatief van een buitenstaander voor nodig.

Mortenson krijgt met alle mogelijke tegenslagen te maken. Maar zelfs dat hij ontvoerd wordt door radicale moslims brengt hem niet van zijn plan af. Ook na 11 september 2001 blijft hij stug in de regio doorwerken en hij verbreedt zelfs zijn werkterrein naar Afghanistan.

Een bizarre episode vindt plaats nadat Mortenson probeert Afghanistan binnen te komen tijdens de nadagen van de Taliban. Een grenswacht scheurt een pagina uit zijn paspoort, omdat daarin een visum staat van de Afghaanse ambassade in Londen, die de Taliban niet erkent. Het kost Mortenson de grootst mogelijke moeite om een nieuw Amerikaans paspoort te krijgen. Hij moet bijvoorbeeld antwoord geven op de vraag of er terroristen onder de ouders van de leerlingen op zijn scholen zitten en zijn ondervragers willen ook weten waar ‘Osama’ is.

De aanslagen veranderen ook het motief voor het werk van Mortenson. Het wordt ‘onderwijs in plaats van bommen.’ Als hij naar Afghanistan gaat, na de verdrijving van de Taliban, vraagt hij zich bijvoorbeeld hoe Amerika denkt ‘de oorlog tegen terreur’ te winnen als onderwijzers geen salaris krijgen. Zijn analyse: ‘Terrorisme ontstaat omdat de kinderen daar geen hoopvolle toekomst hebben. Dan blijft er weinig over om het leven te verkiezen boven de dood.’

Als dat zou kloppen, is het uiteraard de vraag waar al die Afrikaanse terroristen blijven. In delen van dat continent zijn de vooruitzichten van kinderen misschien wel slechter dan in het Midden Oosten. Het ironische is natuurlijk dat veel terroristen wel degelijk een opleiding hebben genoten. Van de kapers van 11 september hadden veel een universitaire opleiding. Maar in Amerika biedt de optimistische boodschap van Mortenson een alternatief voor de oorlogen in Irak en Afghanistan. En die boodschap is bij delen van het publiek welkom. Dit boek stond nummer 1 op de New York Times bestsellerlijst.

In Nederland is zo’n boodschap iets minder revolutionair. De strijd tegen terrorisme wordt uiteraard niet alleen gewonnen met militaire middelen. De nadruk op ‘wederopbouw’ wordt hier soms misschien wel erg zwaar aangezet. En dat de redenering mank gaat, doet uiteraard niets af aan het belang van onderwijs, met name voor meisjes en vrouwen.

Dit verhaal is door Mortenson en journalist David Oliver Relin verteld als een avonturenroman, met hier en daar kenmerken van een tranentrekker. Het cliché wordt niet vermeden. “De verwaarlozing en het leed van de kinderen in Noord-Pakistan stapelden zich zo hoog op als de bergtoppen die Skardu omringden, en wie zei, met de fatwa die hem als een kromzwaard boven het hoofd hing, hoe lang hij nog in dit land kon werken.” Zulke zinnen liggen even zwaar op de maag als een met lood volgeladen mammoettanker.
Het is met 446 pagina’s ook wel erg uitvoerig. De kinder- en jongerenversie die in het Engels verkrijgbaar zijn, ondervangen dat manco waarschijnlijk wel.

Greg Mortenson en David Oliver Relin, Drie koppen thee. Een man op vredesmissie, een school tegelijk. (2008)

(Visited 313 times, 1 visits today)
Samenvatting
Review Date
Boektitel
Drie Koppen Thee, Greg Mortenson
Waardering
21star1stargraygraygray

Geen reacties

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.