Oorlog met de salamanders is een van de leukste boeken die ik ooit heb gelezen. Het is meer dan tachtig jaar oud, maar heel sprankelend en actueel.
Dit boek van de Tsjechische schrijver Karel Čapek gaat over hoe de wereld reageert op de ontdekking van een slimme salamander, die een buitengewoon ijverige werker blijkt te zijn.
Het begint met de ontdekking van die salamander, door een knorrige kapitein. Ergens in de Indonesische archipel komt hij deze merkwaardige wezens tegen. Uiteindelijk weet hij een firma in zijn ontdekking te interesseren en de salamander wordt een hit die de mensen helpt om allerlei infrastructuur aan te leggen: havens, baaien etc.
Maar zoals het gaat met briljante ontdekkingen, keert de salamander zich tegen zijn heersers. Het wordt oorlog.
Čapek heeft in dit boek allerlei genres gebruikt. Het boek begint als een avonturenroman, maar er staan ook onder andere de notulen van een aandeelhoudersvergadering in, veel krantenberichten, manifesten en de memoires van een bijfiguur. Door die afwisseling houdt de lezer afstand, maar blijft het verhaal herkenbaar.
Dit boek uit de jaren dertig bevat allerlei verwijzingen naar het kolonialisme, fascisme, communisme en kapitalisme. De ongebreidelde hebzucht, de goedkope vervalsingen, de drang om zoveel mogelijk bouwwerken aan te leggen, zijn echter net zo herkenbaar in de wereld van vandaag.
Robots
De manier waarop mensen in het boek de salamanders behandelen, lijkt op de manier waarop nu over robots wordt gesproken. De een wil ze kort houden, de ander wil ze als mens behandelen. Bijkomstigheid of niet: Čapek gebruikte als eerste het woord robot in de moderne betekenis van het woord. Maar het boek doet ook denken aan de discussie over dierenrechten.
Zijn humor is subtiel, meer tongue in cheek dan hard. Zelfs de typografie doet mee aan het feest. Leuk zijn ook de regelmatige verwijzingen naar Nederland, onder andere door de Indonesië-connectie. Een fossiel in het Teylers Museum in Haarlem vormde de inspiratiebron, want dit werd ooit aangezien voor het fossiel van de mens die de zondvloed had meegemaakt.
Voor de liefhebbers van ironie, amfibieën of mensen is dit een onweerstaanbaar boek.
Geen reacties