Muhammad – Karen Armstrong

februari 5, 2007

prophetDeze biografie van Mohammed is er expliciet op gericht om misverstanden over de profeet weg te nemen en het negatieve beeld dat van hem in het westen bestaat tegen te gaan. En hoewel er natuurlijk niets mis is met een genuanceerde benadering als die gebaseerd is op feiten, is Armstrong lang niet altijd erg geloofwaardig. Storend zijn ook haar persoonlijke uiteenzettinen over geloof, waarbij ze voor het gemak maar aanneemt dat wat voor haar geldt, ook voor de rest van de mensheid opgaat.
Niet overtuigend is ook haar opvatting dat monotheïsme hoort bij ontwikkelde beschavingen. “Het lijkt erop dat polytheïsme hoort bij een fase in de ontwikkeling van de mensheid waarin bewustzijn niet volledig een is geworden en de wereld en de kosmos een aantal elementen lijkt te bevatten die niet altijd in perfecte samenhang met elkaar zijn.” Ja, gelukkig is die perfecte samenhang er nu wel en hebben we genoeg aan één god.

 

Deze bespiegelingen leiden alleen maar af. Ernstiger zijn de verontschuldigingen die Armstrong presenteert voor de rigide houding van bijvoorbeeld de islamitische heersers in Andalusië in de negende eeuw. Geprovoceerd door christelijke fanatici die de profeet beledigden met de wens martelaren te worden, konden de islamitische heersers niet anders dan hen terechtstellen, schrijft Armstrong. Nu is het eenvoudig om allerlei alternatieven te bedenken voor de executie: levenslang opsluiten, brandmerken, verbannen of voor gek verklaren. Waarom is het nodig om te zeggen dat de kadi geen andere mogelijkheid had?

Interessant is wel dat de negende-eeuwse martelaren de islam en Mohammed op bijna dezelfde manier zagen als veel de hedendaagse islam-critici. Zo werd islam toen al beschreven als een religie die met het zwaard in de hand werd verspreid, en Mohammed gezien als iemand die in wellust wentelde. Sex and violence, kortom. 
De schrijfster doet haar best om begrip te vragen voor omstreden islamische regels, zoals die op het gebied van sexualiteit. Zo was polygamie ‘sociale wetgeving’ en met slechts vier vrouwen per man werd er een stevige rem gezet op de haremvorming. De profeet streefde eigenlijk de emancipatie van vrouwen na.  Dat een vrouw de helft kon erven van wat een man kreeg, was revolutionair. Voor die tijd kreeg ze niets. Steeds vraagt Armstrong van de lezer om dergelijke maatregelen in de context van hun tijd te zien. Ok, fair enough, maar vaak zien de aanhangers van deze regels die nu niet in de context van deze tijd.

Ergeniswekkende uitwijdingen worden in dit boek afgewisseld met informatieve, wellicht zelfs verhelderende passages. Soms wordt de achtergrond van de Satanische verzen uit de doeken gedaan, toen Mohammed de aanbidding van andere goden leek goed te keuren. Het boek van Salman Rushdie met die titel was trouwens de aanleiding voor deze biografie.
Interessant is het betoog over de scheiding tussen kerk en staat in het christendom en in de islam. Het christendom ontstond in een scherp georganiseerde samenleving, het Romeinse rijk. Daarom was het ook niet nodig om een sociale orde te ontwikkelen, maar kon de religie een eigen domein nastreven, naast het wereldse. De islam ontstond in een veel minder georganiseerde samenleving, en moest die vestigen. Voor Mohammed was er dus geen scheiding tussen kerk en staat mogelijk. De twee gingen hand in hand.
Maar Armstrong gaat vervolgens verder door wraak als onderdeel van de islamitische wetgeving goed te praten. Daar worden dan allerlei zaken bij gehaald, want in het westen zijn het ook niet allemaal lieverdjes geweest. Maar daar gaat dit boek niet over. Het voortdurende geroep dat ook het christendom, het westen zijn feilen heeft, is vermoeiend. Het zijn van die ‘ja, maar’ argumenten. Een meer afstandelijke en zakelijke blik was een stuk prettiger geweest.

Een ander punt wat uit de biografie naar voren komt is een zeker gevoel van achterstelling bij de pre-islamitsche Arabiëren. Hun buren hadden hun profeten en heilige boeken en zij niet. En juist de achterstand die de islamitische wereld sinds de negentiende eeuw heeft op het westen wordt, ook in dit boek, gezien als een van de belangrijkste drijfveren van islamitisch fundamentalisme.

Waardering: 3sterren  

Karen Armstrong, Muhammad. A biography of the prophet

(Visited 164 times, 1 visits today)

Geen reacties

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.