Als ze twintig is, beleeft Suzanne Simard een bijna religieuze openbaring. Terwijl ze alleen in het mistige Canadese bos rondloopt, krijgt ze een ingeving. Ze luistert naar de ‘levende dingen’ zoals het wortelnetwerk van een boompje. En ze voelt ze ook, als ze op de plek van een kaalkap komt, waar ‘wees geworden’ sparren staan. Ze krijgt het inzicht dat bomen niet kunnen groeien zonder in contact te staan met de rijke laag van paddenstoelen in de bodem. Als ze ook nog door een beer belaagd wordt, haar auto niet wil starten en ze in het donker daarin moet overnachten, is haar beproeving compleet.
Simard werkt op dat moment bij een houthakkersbedrijf. Maar haar inzichten over hoe er met het bos moet worden omgegaan, botsen steeds meer met de werkwijze van het bedrijf. Na verloop van tijd vertrekt ze daar om zich te wijden aan onderzoek. Ze gaat proberen de verbanden die ze instinctief aanvoelde op wetenschappelijke wijze aan te tonen.
Simard komt uit een familie van houthakkers. Ze vertelt in geuren en kleuren hoe ze er als meisje humus at. Dat mengsel van verrotte bladeren, aarde en duizenden micro-organismes smaakte zoet, zeker die van de witte Himalayaberk. Haar familie haalde de bomen nog uit het bos met bijlen en een trekzaag. Paarden sleepten de stammen naar de rivier, waar jongens ze balancerend ze verder moesten navigeren. Als er een boom was gekapt, kwamen de zaailingen altijd op. Heel anders dan bij die kaalkap.
Maar het houtvestersbedrijf veranderde, mechaniseerde, werd grootschalig. Hele stukken werden in een keer gekapt en vervolgens aangeplant, het liefst met een soort boom. De bodem werd omgewoeld met zware machines. Voor de ouderdom van bomen of hun rol in de omgeving was geen respect, zo constateert ze.
Wood wide web
Ze gaat werken bij de Forest Service, het staatsbosbeheer van Canada. Ze leert experimenten opzetten met bomen. Dat betekent vooral heel veel hard werken in de ruige natuur. Bomen worden geplant, in diverse omstandigheden, met diverse soorten grond, met gas bespoten om de wisselwerking tussen bomen te onderzoeken.
Bomen werken samen, is het grote inzicht van Simard. Ze zijn niet alleen concurrenten in de strijd om water, licht en grondstoffen. Ze helpen elkaar ook door water, stikstof en koolstof uit te wisselen. En niet alleen met soortgenoten. Berken en dennen blijken bij elkaar beter te groeien dan apart. Het beleid om een terrein helemaal vrij te maken, zoals de bosbouwbedrijven doen, werkt juist averechts, constateert Simard. In het netwerk – het wood wide web – spelen paddenstoelen de rol van kabels. Die verbinden verschillende bomen met elkaar.
De moederboom vormt een centrale punt in het netwerk. Die voeden hun ‘jongen’ zodat ze groot kunnen worden en zorgen voor de constante regeneratie van het bos.
Zielenroerselen
Simard heeft haar verhaal over de bomen verweven met een heel persoonlijk verhaal over haar familie en haarzelf. Ze beschrijft de wetenschap, met de mycorrhizale fungi, maar ook haar worsteling om haar ideeën voor het voetlicht te brengen voor een soms vijandig publiek. Een gedetailleerd verslag van de ongelukkige ervaringen van haar broer als rodeorijder past er ook in. Haar huwelijk, de geboorte van haar dochters, haar scheiding en nieuwe relatie met een vrouw, het overleven van borstkanker, alles past in het verhaal. Soms heb je het idee dat er iets te veel copywriting aan te pas is gekomen. Maar het geheel maakt een hele authentieke indruk. Dit is een doorleefd verhaal.
Simard is tegelijk wetenschappelijk en zweverig. Er zit eigenlijk geen ruimte tussen de min of meer spirituele inzichten in de verwevenheid van het leven en de wetenschap die deze inzichten bewijst. Zijn de vergelijkingen die ze trekt tussen de werking van het brein en die van het netwerk van de bomen te vergezocht? Wel is ondertussen bekend is dat bomen en planten in het algemeen veel meer waarnemen dan men ooit aannam.
De vergelijking met het werk van de Duitse boswachter Peter Wohlleben dringt zich op. Hun boodschap – bomen werken samen – is voor een groot deel hetzelfde. Maar er zijn ook grote verschillen. Wohlleben is vooral een communicator. Hij vertelt, op basis van zijn ervaring en kennis, hoe het in elkaar zit. Simard is de onderzoeker, de vragensteller. Ze stelt zich ook veel kwetsbaarder op in dit boek. En ze doet dat op een heel persoonlijke manier. Al haar twijfels en zielenroerselen deelt ze met de lezer. En ze neemt die lezer mee op een ontdekkingstocht. Terwijl zelfs in de recente documentaire over Wohlleben eigenlijk niets persoonlijks zit.
Verbind je met een boom
Juist de combinatie van wetenschap en persoonlijke ervaring maakt Op zoek naar de moederboom boeiend. Het gaat niet alleen om kennis van de werking van het wood wide web en de rol van de moederboom. Bijna net zo belangrijk is het hoe die kennis is verworven. Daar kunnen mensen zelf deel aan nemen. Verbind je met een boom, is haar oproep. Of om deel te nemen aan haar project rond de moederbomen.
Het belang van planten, bomen en bos wordt nu op heel veel plekken en manieren erkend. Koop dit shirt en we planten een boom, zie je steeds vaker in winkels. Kamerplanten zijn hip. Simard levert hier een onderbouwing voor het belang van bomen en bossen die zowel wetenschappelijk als zingevend is. Mensen moeten aanhaken bij dat wood wide web om de overlevingskansen van zichzelf en van andere soorten te vergroten. Een indringende boodschap. Vive la forét!
Geen reacties