Korte inhoud: De natiestaat heeft gefaald. De burgemeesters van grote steden zijn beter in staat om de problemen van de wereld op te lossen. De toenemende urbanisatie, de intensievere connecties tussen steden en hun progressieve karakter maken hen daar geschikt voor.
Stelling: Burgemeesters moeten de wereld besturen.
Stijl: Pamflettistisch met academisch sausje.
Waardering:

Geschikt voor: Burgemeesters die zichzelf nog niet belangrijk vinden.

Het diplomatieke moment van 2013, voor zover het om Nederland gaat, was misschien wel iets wat niet gebeurde. De afwezigheid van de Amsterdamse burgemeester Eberhard van der Laan bij de ontvangst van president Vladimir Poetin in Amsterdam in april was volgens de goed ingewijde columnist Derk Sauer een grote ergernis voor de Rus. Met het Nederland-Ruslandjaar kwam het zoals bekend niet meer goed.Het plaagstootje van Van der Laan wijst ook op een belangrijke ontwikkeling die zich sluipenderwijs voltrekt. En dat is de toenemende rol van burgemeesters op het internationale podium.  De Amerikaanse onderzoeker Benjamin Barber wijdde er een euforisch boek aan: If mayors rule the world. Hij stelt dat burgemeesters bij uitstek geschikt zijn om de grote wereldproblemen op te lossen. Sterker nog: "Dat doen ze al." 

Burgemeesters zijn in de ogen van Barber, die Van der Laan heeft gesproken vanwege het boek, technocraten in de goede zin van het woord; ze willen problemen op een efficiënte manier oplossen en worden niet gehinderd door ideologische oogkleppen. Maar ze zijn ook populisten, waarmee wordt bedoeld dat ze hun beslissingen moeten kunnen uitleggen – tegenover een gemeenteraad, maar ook op straat. Ze zijn aanraakbaar, maar tegelijk sterke persoonlijkheden. Denk aan Michael Bloomberg van New York en Boris Johnson van Londen.  Dat kunstje moeten ze ook op wereldschaal doen, vindt Barber. Want de natiestaten slagen er niet in om belangrijke problemen als klimaatverandering, terrorisme, epidemieën en economische ongelijkheid aan te pakken. Vierhonderd jaar waren de natiestaten de belangrijkste politieke organen, maar nu zitten ze zichzelf en de oplossingen in de weg, belemmerd door ideeën over soevereiniteit. De Verenigde Naties zijn vastgelopen, de Europese Unie is in theorie veelbelovender, maar is verstrikt in eigen contradicties, aldus Barber.  Hij stelt voor dat er een parlement van burgemeesters komt. Hun maatregelen kunnen, in elk geval voorlopig, niet met dwang worden opgelegd, maar moeten het hebben van overtuiging en de kracht van het goede voorbeeld. Wie kan er achterblijven als honderden steden een goed plan invoeren, zoals gratis stroom voor elektrische auto's of de inzameling van plastic afval?  Het is lastig om tegen pragmatische samenwerking van steden te zijn. Het gebeurt ook al, zonder veel publiciteit. Organisaties als C40 (klimaatverandering) en Mayors for Peace leiden een bestaan in de schaduw. 
Barber overdrijft echter. Hij is verliefd op burgemeesters en steden. Dat is makkelijk, want veel vervelende taken, zoals het grootste deel van de belastinginning, oorlog voeren en het bewaken van grenzen, vallen onder de nationale overheid. De stad is om van te houden, de staat is om te vrezen, te verachten, maar ook nog steeds om zo nodig voor te vechten.  Tegelijk zijn er genoeg steden waar de problemen elke dag groter worden in plaats van kleiner. Het 'succes' van Peking is letterlijk adembenemend, door de smog. Steden, zelfs Amsterdam, zijn het toneel van groeiende economische ongelijkheid, niet van afnemende.  En dan de verwachtingen die Barber wekt. Alsof burgemeesters wonderdokters zijn die de planeet even kunnen genezen.  In het voorgestelde parlement moeten burgemeesters niet alleen voor hun eigen stad opkomen, maar ook voor het 'wereldwijde belang'. Dat is wel erg veel gevraagd, zelfs voor een goede bestuurder. En naast Johnson en Bloomberg zijn er sterke persoonlijkheden als Rob Ford van Toronto, om maar te zwijgen van de oud-burgemeester van Teheran, Mahmoud Ahmedinejad. Zelfs burgemeesters zijn mensen.  Maar hou ze in de gaten. Ze zullen van zich laten horen, ook internationaal, door de groei van hun steden, hun populariteit, de problemen van nationale politici, en misschien wel op aansporing van Barber en geestverwanten. Maar als ze echt verstandig zijn nemen ze die met een korreltje zout of twee.

Dit is een bewerking van een column in het Parool van 21 december 2013

Benjamin Barber, If Mayors ruled the world. Dysfunctional Nations, Rising Cities (2013)

In vertaling verkrijgbaar: Als burgemeesters zouden regeren. Haperende staten, opkomende steden.