De oorlog van 2050 begint met een Japanse beschieting vanaf de maan op Amerikaanse ruimtestations. Op Thanksgivingday, om het effect van de verrassingsaanval te vergroten. Hypersonische raketten die vijf keer de snelheid van het geluid halen, vernietigen een aantal van de bases. Op de grond vechten gepantserde infanteristen die een enorme vuurkracht kunnen ontwikkelen.
Turkije, bondgenoot van Japan, valt Polen aan. Duitsland sluit zich bij dat offensief aan. De Polen vormen een alliantie met China, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten. Dankzij zonne-energie uit de ruimte overwinnen zij uiteindelijk.
Dit is geen slecht science-fiction verhaal, maar een scenario in het boek The next 100 years van George Friedman, oprichter van de commerciële inlichtingendienst Stratfor. Friedman schetst daarin een beeld van de toekomst van de internationale verhoudingen de komende eeuw. En dat is minder vrijblijvend dan het hierboven klinkt.
Uitgangspunt van Friedman zijn de min of meer onveranderlijke geopolitieke omstandigheden. Landen streven hun eigenbelang na en daardoor zijn hun acties voorspelbaar. Hij gaat er vanuit dat leiders min of meer rationeel handelen. En zijn ze niet vrij in hun acties. Ze worden beperkt door onder meer geografie, demografie en economie. IJsland wordt geen wereldmacht, wat de leiders van dat land ook doen. Mensen maken geschiedenis, maar doen het niet in de omstandigheden die ze zelf kiezen, zoals Karl Marx al zei.
Friedman heeft zich met zijn bureau Stratfor gespecialiseerd in zogeheten strategische voorspellingen of prognoses. Hij wil niet alleen verklaren wat er gebeurt, maar ook hoe het verder gaat. En in dit boek gaat hij nog een stapje verder.
De komende honderd jaar worden de eeuw van de Verenigde Staten van Amerika. Het Amerikaanse overwicht is niet aan zijn einde, zoals vaak wordt gedacht. Integendeel, de glorietijd van de Amerikanen is nog maar net begonnen. De Amerikanen beheersen het Noord-Amerikaanse continent, de omringende zeeën en oceanen en daarmee de wereldhandel. Het is lastig om een anti-Amerikaanse coalitie te vormen omdat de voordelen van een goede verhouding met de VS zo groot zijn.
Een van de constanten waarvan Friedman uitgaat is de daling van het aantal geboorten. Er komen minder mensen. De gevolgen daarvan zijn in Rusland en Europa al te merken. Maar de Amerikanen ontkomen daaraan vooralsnog door grote immigratie, vooral na 2030.
Friedman gelooft niet in de opkomst van China. Het zal niet blijven lukken om economische groei en sociale rust te blijven combineren. Het centrale gezag zal aan invloed inboeten. Ook de Russen zullen het met hun nieuw hervonden assertiviteit niet redden. Dat biedt mogelijkheden voor Polen, Japan en Turkije, inderdaad de strijdende partijen in die oorlog van 2050.
Boeiend is zijn opvatting over cultuur. Culturen doorlopen drie stadia: barbarisme, beschaving en decadentie. Een barbaarse cultuur gelooft dat zijn eigen opvattingen onaantastbaar zijn en die van anderen verwerpelijk. Een beschaving denkt de waarheid te kennen en daarnaar te leven, maar houdt de mogelijkheid open dat het anders ligt. Decadentie houdt in dat het niets uitmaakt. Het is duidelijk dat de Amerikanen zich in het barbaarse stadium bevinden en Europa in het decadente.
Pas aan het einde van deze eeuw staat er een serieuze rivaal van Amerika op. Verrassend genoeg is het Mexico. Friedman verdedigt deze keuze deels met het argument dat er ook onverwachte dingen kunnen gebeuren. Daarmee haalt hij natuurlijk zijn eigen redenering min of meer onderuit. Waarom zouden er dan niet heel veel andere onverwachte dingen kunnen gebeuren?
We moeten lang wachten voor we weten of Friedman gelijk krijgt. Maar zijn opvattingen over de blijvende veerkracht van Amerika zijn goed onderbouwd en verdienen net zo goed aandacht als de voortdurende stroom aan berichten en boeken over de komende ondergang van de VS als wereldmacht.
En dit boek leert om langs langere lijnen te denken. Niet alles verandert altijd.
George Friedman, The next 100 years. A forecast for the next 21st century. (2010)
Geen reacties