Korte inhoud: Het gevangenisdagboek van een van de Guantánamo gevangenen, die al elf jaar vast zit zonder dat er enig redelijk vermoeden van schuld lijkt te zijn. Een verhaal over foltering, sadisme, isolement, en het verzet daartegen.
Stelling van het boek: De Amerikanen verraden zichzelf door mij op deze manier vast te houden.
Stijl: direct, simpel.
Geschikt voor: iedereen die wil weten hoe het er op Guantánamo aan toe gaat en dat wil horen van een gevangene zelf.
Het opvallendste aan dit boek zijn de zwarte strepen, de balken over de tekst. Soms beslaan die een woord, een zin, soms hele hele pagina’s. Dat zijn de stukken van het dagboek van Mohamedou Ould Slahi (MOS) die de Amerikaanse overheid niet aan de openbaarheid wilde prijsgeven. Maar de censuur is vaak willekeurig. Sommige woorden of namen worden de ene keer geschrapt, de volgende keer is te lezen waar het om gaat.
Deze brute ingrepen maken duidelijk dat het hier ook zeer gevoelig materiaal gaat. Dit is voor zover ik weet het eerste gepubliceerde dagboek uit Guantánamo Bay. Het is een verslag van een jarenlange gevangenschap in vijf landen, het grootste deel van de tijd in de gevangenis die de Amerikanen op Cuba hebben ingericht voor terrorismeverdachten of vijandelijke strijders waar ze geen raad mee weten.
MOS is een van die mensen. Hij is iemand die die de schijn tegen zich heeft. Maar als we dit verslag mogen geloven zijn de verdenkingen omtrent zijn betrokkenheid bij Al Qaida niet meer dan schijn en is er geen enkele aanleiding om te denken dat hij een terrorist is. Desalniettemin zit hij nog steeds vast.
Die schijn ontstond misschien al toen MOS in de jaren negentig naar Afghanistan ging vanuit zijn geboorteland Mauritanië. Hij sloot zich aan bij Al Qaida. Maar later keerde hij zich daar van af. Door familiebanden en toevallige ontmoeting bleven er connecties met leden van Al Qaida bestaan. En die werden tegen hem gebruikt.
Hij werd gearresteerd in Senegal en later in zijn geboorteland Mauritanië, vervolgens overgebracht naar Jordanië via Afghanistan naar Guantánamo. Het illustreert de lange arm van de Amerikanen die overal hun bondgenoten weet te vinden en te mobiliseren.
MOS lijkt in dit boek het slachtoffer van een persoonsverwisseling. Een simpele student die wordt aangezien voor een belangrijke terrorist, op een gegeven moment zelfs als de belangrijkste verdachte op Guantánamo. Maar hij heeft niets te bekennen, wat de Amerikanen alleen maar volhoudender maakt.
Hij beschrijft in detail de martelingen die hij onderging: het onthouden van slaap, kou, mishandeling, gedwongen in lastige posities zitten, isolement en het weghouden van alle prikkels van buitenaf, seksuele intimidatie en vernedering. Maar hij schrijft ook over zijn manieren om zich daar tegen te weer stellen, zijn mentale overlevingstactieken.
Dit is geen dagboek in de strikte zin van het woord:een verslag van dag tot dag. Het heeft wel de persoonlijke en directe toon van een ongepolijst verslag, wat wordt bevorderd door het simpele taalgebruik. MOS leerde zichzelf Engels in Guantánamo. Maar soms is het warrig, dan verspringt het perspectief en wordt de (Amerikaanse) lezer direct aangesproken.
Ondanks de censuur dringt een stem uit de afgesloten wereld van Guantánamo hiermee door naar de buitenwereld. Het is huiveringwekkend wat de Amerikanen hebben gedaan. MOS is de vertolker van die verschrikkingen.
Geen reacties