Ze zijn te dik, verzot op vuurwapens, rijden rond in benzine slurpende auto’s, geloven in bizarre complottheoriën of luisteren naar overspannen predikanten. Of ze beginnen een opera in een spookstad. Dit zijn de Amerikanen zoals RTL-correspondent Max Westerman ze jarenlang aan ons voorschotelde. En net als een shopper in de grootste mall ter wereld konden we er geen genoeg van krijgen.
Ze komen nog een keer voorbij in het boek In alle staten dat hij over zijn ervaringen schreef. Westerman presenteert zijn teksten net zo soepeltjes als destijds zijn reportages en hij weet er ook wat meer diepgang in te krijgen. Het levert een kritisch portret van Amerika, maar niet zonder sympathie.
Die kritische houding valt in het boek veel meer op dan in zijn eerdere verslaggeving voor de televisie, waarbij Westerman meer de neutrale reporter was. Nu kan hij zijn hart luchten, want Amerika voldoet niet meer aan de idealen die hij koesterde over het land.
De stenen des aanstoots zijn de ongelijkheid, de armoede, het gebrek aan kansen, en de corruptie van de politiek. Wie de peperdure campagnes van de politici betaalt, bepaalt voor een groot deel ook het beleid. Daarom is geen volksverzekering tegen ziektekosten, geen controle op wapens en levert de war on drugs en crime vooral overvolle gevangenissen op. Zo wordt ook vrijheid een geschonden ideaal. De wapen-, gevangenis- en gezondheidslobby hebben Amerika in hun greep.
Westerman heeft steeds de cijfers en statistieken, maar vooral de verhalen bij de hand om zijn betoog te onderstrepen.
Sommige verhalen zijn bekend, zoals hoe de Amerikaanse regering de burgers van New Orleans na de orkaan Katrina dagen lang aan hun lot overliet. Dat het vooral zwarten waren, is volgens Westerman geen toeval. Net als de samenstelling van de bevolking in het stokarme East St. Louis, de ‘moordhoofdstad’ van de VS, waar 98 procent zwart is en driekwart werkloos.
De veelgeroemde mogelijkheid om door hard werken aan het getto te ontsnappen zijn tegenwoordig kleiner dan in Europa.
Maar de verklaring dat Amerikanen niet het geduld hebben om grote problemen als discriminatie en armoede aan te pakken is clichématig.
Voor een groot deel is zijn boek een beschrijving van de rechtse revolutie na de Clintonjaren. De gewelddadige uitwassen van de anti-abortusbeweging, de ongekende populariteit van de apocalyptische Left Behind literatuur, maar ook de religieus gedreven buitenlandse politiek van Bush zijn daar voorbeelden van. Door te liegen over de motieven van de oorlog tegen Irak, door veel geheim te houden en door zelf een zwart-wit wereldbeeld op na te houden stimuleerde Bush zelf complottheoriën die nu welig tieren.
Maar de rechtse revolutie zou nu op zijn eind kunnen zijn, denkt Westerman. Hij vestigt zijn hoop op de Democratische presidentskandidaat Barack Obama. De periode van ‘historische krankzinnigheid’ , zoals John le Carré het noemde, zou dan ten einde komen. Zo weet Westerman toch een happy end te geven aan een vooral somber stemmend boek.
Waardering:
Max Westerman, In alle staten. Het Amerika van Max Westerman
Een reactie
Ik had niet verwacht dat Westerman zo ‘links’ uit de hoek zou komen. Het is een scherp portret van de VS, dat geen moment verveelt. Goed boek.