Taskforce Uruzgan – Gijs Scholtens

januari 13, 2008

scholtensVoormalig advocaat Gijs Scholtens (1946) moet een van de meest tevreden Uruzgan-gangers zijn. De voormalige partner van advocatenkantoor NautaDutilh vertrok in februari vorig jaar voor een paar maanden naar de Afghaanse provincie en is er sinds november weer. Hij had het er zeer naar zijn zin.
Scholtens was als specialist op het gebied van juridische zaken verbonden aan de missie. Zijn taak was het rechtssysteem in Uruzgan in kaart te brengen en te adviseren over verbeteringen. Het is misschien niet het meest urgente, maar wel een belangrijk deel van de missie. Want zonder een functionerende rechtsorde, ‘the rule of law’, wordt het nooit wat.

 

Als advocaat was Scholtens al gefascineerd door het militair bedrijf. Hij verzamelde tinnen soldaatjes en schreef het boek ‘Sun Tzu’s krijgskunst voor advocaten’. Maar dat de Chinese militair wijsgeer het concept van hearts and minds verdedigde zoals Scholtens schrijft in dit nieuwe boek, wil er bij mij echt niet in. Eerder is de grote vraag wat het oordeel van Sun Tzu zou zijn over de keuze om met een grote troepenmacht in het onherbergzame gebied van Uruzgan neer te strijken.

Scholtens maakt bij zijn beschrijving van het recht onderscheid tussen de formele en de informele systemen . Het formele deel is de overheidsmachinerie, met rechters, officieren van justitie en gevangenissen. Het informele systeem is dat van het gewoonterecht en de dorpsrechtsraak. En dan is er daarnaast ook nog het recht van de Taliban.
In zijn onderzoeken is Scholtens in nauw contact gekomen met de president van de rechtbank en de hoofdofficier van justitie in Tarin Kowt. Op zich al opmerkelijk dat deze figuren er zijn. Hij spreekt deze functionarissen regelmatig, al is het tochtje van Kamp Holland naar Tarin Kowt alleen onder ‘pantser’ mogelijk. En zelfs dan is het lastig. Bij zijn eerste tocht blijft het gebouw van het openbaar ministerie onvindbaar.
Helaas blijft de praktijk van de Uruzgaanse rechtspraak nog duister. Scholtens maakt duidelijk dat de omstandigheden waarin mensen gevangen worden gehouden erbarmelijk zijn. Maar hoe een strafzaak bijvoorbeeld verloopt (waarbij er geen advocaten zijn), welke straffen er worden opgelegd, of mensen in hoger beroep kunnen, dat blijft onbekend. Een geciteerd stuk uit Die Zeit werpt enig licht op de praktische kanten van zijn werk. Het beschrijft hoe Scholtens rechter Mohammed Jan aanspreekt nadat gevangenen hebben gezegd tot vijf jaar in gevangenschap op een proces te wachten. Misschien geeft dat ook antwoord op die andere vragen. Als er geen processen zijn, valt er ook niets over te vertellen. Maar dat had ik dan wel graag gelezen.
Hij brengt maar liefst 250 punten in kaart waar een functionerend rechtssysteem op gebaseerd is, van de beloning en opleiding van agenten en rechters tot een gevoel voor rechtvaardigheid onder de bevolking. Conclusie: “Aan alles was tekort: te weinig politie, rechters, officieren van justitie, ondeugdelijke gebouwen en een maatschappij waarin (…) door corruptie, papaverindustrie en andere machtsverhoudingen ‘the rule of law’ grotendeels afwezig is.’ De verbeteringen die hij heeft kunnen doorvoeren, zoals de bouw van een muur zodat een rechter zich wat veiliger voelt, zijn wat dat betreft hooguit de allereerste stappen. Dat is zeker geen verwijt aan Scholtens, meer een simpele constatering dat ontwikkeling in Afghanistan en met name in Uruzgan heel langzaam gaat. Aan het in kaart brengen van het informele recht is hij helemaal nog niet toegekomen.

In zijn weekbrieven aan achterblijvers in Nederland, die hier gebundeld zijn tot een boek met veel foto’s, beperkt Scholtens zich voor een groot deel tot zijn dagelijkse activiteiten: eten, slapen, werken, reizen, de omgang met de andere, veel jongere militairen. Het is werken onder moeizame omstandigheden en hij is al blij als hij een of twee keer per week een gesprek kan voeren. Maar Scholtens klaagt niet. Integendeel, hij heeft er ‘een geweldige tijd’ op Kamp Holland. Het ‘intense bestaan’ laat hij met spijt achter, schijft hij aan het eind van de eerste missie. Lang niet alle uitgezondenen denken er zo over.

Scholtens is in november 2007 voor een tweede ‘rotatie’ naar Tarin Kowt vertrokken. Als dat weer een boek oplevert hoop ik dat het meer inzicht geeft in de werkelijke gang van zaken van het recht in Uruzgan.

Gijs Scholtens, Taskforce Uruzgan. Op zoek naar het recht.

(Visited 131 times, 1 visits today)
Samenvatting
Review Date
Boektitel
Taskforce Uruzgan
Waardering
31star1star1stargraygray

Geen reacties

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.