Wie de eerste paar honderd pagina’s van het boek van Andrew Yang leest kan wat somber gestemd raken. We staan aan ‘de rand van een dystopie’, zo waarschuwt hij. Automatisering, ongelijkheid, de ongebreidelde vrije markt en het massale vuurwapenbezit in de Verenigde Staten kunnen een giftige mix vormen waar een burgeroorlog uit voortkomt. Yang, een techondernemer en voormalig presidentskandidaat voor de Democraten, is ervan overtuigd dat automatisering de komende decennia tot het verdwijnen van vele banen gaat verdwijnen. Een van de belangrijkste drijvers van die ontslaggolf zijn zelfrijdende auto’s en vrachtwagens. Vanaf 2020 begint de massale overstap daarnaar, schreef Yang in 2018. Dat was toch iets te voorbarig. De opmars van de zelfrijdende auto lijkt eerder te vertragen. Onmenselijke samenleving Eigenlijk is het een goed moment om te zien of Yang gelijk krijgt. Hij verwacht dat een recessie tot massaontslag zal leiden, machines gaan mensen dan vervangen. Voor de coronarecessie waren de werkloosheidcijfers laag; komen ze ooit weer op dat niveau terug? Hoe dan ook verwacht Yang de komende tien jaar een snelle opmars van robots en kunstmatige intelligentie. Want robots zijn makkelijker te hanteren dan mensen. Voor heel veel werk hebben robots heel veel voordelen. Miljoenen fabrieksbanen zijn al…
Al weten we niet exact wanneer, maar machines gaan steeds meer werk van ons overnemen, stelt econoom Daniel Susskind. Ons idee van wat werken is, moet daartoe veranderen. Deze recensie verscheen op 1 februari 2020 in NRC. De werkloosheid staat op een bijzonder laag peil. Zorg, onderwijs en bedrijven schreeuwen om werkkrachten. Maar dat kan binnen afzienbare tijd allemaal anders zijn, schrijft econoom Daniel Susskind in zijn boek A world without work. Machines gaan het werk doen, stelt hij met volle overtuiging. De timing van zijn boek met deze uitgesproken titel is opvallend. En niet alleen vanwege die lage werkloosheidscijfers. Ook de recente hype over machines die het werk overnemen, is alweer over zijn hoogtepunt heen. Ergens rond 2013 kwam het idee op dat in het ‘tweede machinetijdperk’ niet alleen banen van laagopgeleiden, maar ook die van hogeropgeleiden door slimme apparaten zouden worden overgenomen. De afgelopen jaren zijn de verwachtingen daarover bijgesteld. Zo sterk zal dat effect niet zijn, is de conclusie van recentere studies. De ‘slimme’ systemen blijken minder slim dan verwacht en veel mensenwerk is ingewikkelder dan gedacht. Geleidelijke taakerosie In verhalen over oprukkende technologie werd vaak het beeld getoond van een robot die op de stoel van de…
Er zijn talloze verklaringen voor de verkiezingsoverwinning van Trump en de victorie van Brexit. Michael Sandel, filosoof aan Harvard, voegt er vrij laat nog een aan toe. Niet economische ongelijkheid of xenofobie, maar een gevoel van miskenning is de drijfveer van de Brexit/Trump stemmers. En dat gevoel wordt veroorzaakt doordat ongelijkheid wordt gerechtvaardigd door te wijzen op prestaties. Wie rijk is, zal dat verdiend hebben. Wie succes wil hebben in het leven, moet goed scoren om op een topuniversiteit als Harvard terecht te komen. Maar wie niet slaagt, zal dat dan wel aan zichzelf te danken hebben en wordt vernederd. Deze mensen nemen wraak door op ‘de tegenpartij’ te stemmen. De populistische onvrede is een protest tegen de tirannie van verdienste, schrijft Sandel stellig. Dat systeem waar ze zich tegen keren is de meritocratie, een begrip waar Sandel zijn boek omheen heeft gebouwd, maar hij niet heeft gedefinieerd. Is het een ethiek, een praktijk, een maatschappijvorm of van alles wat? Voor een belangrijk deel gaat dit boek over de toelating tot de Amerikaanse topuniversiteiten, waarmee Sandel dicht bij huis blijft. Maar het gaat ook om de rechtvaardiging van verschillen in welvaart en om de politieke mythe waarin een krantenjongen miljonair…