Fareed Zakaria is een kleine dertig jaar geleden uit India naar de Verenigde Staten gekomen. Een migrant, zoals velen. Hij werd een van de belangrijkste commentatoren als het gaat om de positie van Amerika in de wereld. Hij is heilig overtuigd van de vitaliteit van de Verenigde Staten en verwerpt de verhalen over de neergang van Amerika die volgens sommigen onvermijdelijk is. Maar de tijd dat Amerika alles voor het zeggen had is voorbij. Andere landen komen op en worden machtiger, met China en India als belangrijkste voorbeelden. We gaan naar een post-Amerikaanse wereld.
Toegegeven, het is een beetje laat om dit boek van Barack Obama te lezen en te bespreken. Maar hij is naar verwachting nog wel een paar jaar president. Het is dus niet te laat. Er zit natuurlijk een levensgroot gevaar in het lezen van dergelijke politieke boeken. Vaak is het een hoop in- en uitgeklets, waarbij de kool, de geit en als het kan ook de wolf wordt gespaard. In Amerikaanse boeken moet daar natuurlijk een dikke saus christelijke deugdzaamheid en braaf familieleven overheen, en in dat opzicht stelt The Audacity of hope zeker niet teleur. Een hoofdstuk is gewijd aan ‘Faith’ en daarin beschrijft de nogal vrijzinnig opgevoede Obama hoe hij toch tot het geloof kwam. Anders blijf je altijd een buitenstaander en eenzaam. Het laatste hoofdstuk heet ‘Family’ en daarin komen Michelle, Malia en Sasha uitgebreid aan bod. En dat is soms best wel klef.
Het ‘speelkwartier’ is voorbij. Na de val van de Muur en het einde van de Koude Muur leefde er een breed optimisme dat de liberale democratie zou zegevieren. Er waren geen serieuze tegenstanders meer en daarmee was het ‘einde van de geschiedenis’ aangebroken. Zo beschreef de politieke denker Francis Fukuyama het. Het liberale project, begonnen met de Verlichting, naderde zijn voltooiing. Dat de Verenigde Staten als enige supermacht waren overgebleven, was passend. Maar de geschiedenis is terug, aldus Robert Kagan. De wereld is weer ‘normaal’, en dat betekent strijd op diverse vlakken tussen grotere en kleinere machten. Een strijd om grondstoffen met olie op de eerste plaats, maar ook om militaire macht en ideeën. Confrontatie is niet uitgesloten.
De Amerikaanse presidentsverkiezingen krijgen een overweldigende hoeveelheid aandacht in de Nederlandse media. Natuurlijk niet ten onrechte, want de Amerikaanse politiek is een fascinerend schouwspel, die we met bewondering en met afgrijzen kunnen aanschouwen. Bewondering is er voor de professionele campagnes, de enorme performance van de kandidaten, hun welbespraaktheid en vermogen om enthousiasme op te wekken. Afgrijzen is er over de uitwassen, de vuile campagnes en de rol van het grote geld. Dit is politiek in rauwe vorm.
Ze zijn te dik, verzot op vuurwapens, rijden rond in benzine slurpende auto’s, geloven in bizarre complottheoriën of luisteren naar overspannen predikanten. Of ze beginnen een opera in een spookstad. Dit zijn de Amerikanen zoals RTL-correspondent Max Westerman ze jarenlang aan ons voorschotelde. En net als een shopper in de grootste mall ter wereld konden we er geen genoeg van krijgen. Ze komen nog een keer voorbij in het boek In alle staten dat hij over zijn ervaringen schreef. Westerman presenteert zijn teksten net zo soepeltjes als destijds zijn reportages en hij weet er ook wat meer diepgang in te krijgen. Het levert een kritisch portret van Amerika, maar niet zonder sympathie.