Het Midden-Oosten wordt vaak als een hopeloos deel van de wereld gezien. Cultuur, religie, politiek, geografie en economie lijken op een noodlottige manier op elkaar in te grijpen. Stagnatie, geweld, en onderdrukking zijn daarvan de uitkomst.
De Amerikaanse journalist Neil Macfarquhar schetst een ander beeld. Zonder te rooskleurig te worden gaat hij op zoek naar mensen die veranderingsgezind zijn. En hij beschrijft ook de beperkingen waar ze aan onderhevig zijn.Dit is typisch zo’n boek waarin een correspondent terug kijkt op zijn eigen activiteiten, de leukste en boeiendste verhalen nog eens naar voren haalt en afstand neemt van het dagelijks nieuws.
Hervormers
Macfarquhar, die in Libië opgroeide, richt zich daarbij op de mensen die hij ontmoette en die hem in die jaren dat hij voor persbureau Associated Press en The New York Times werkte, hem van informatie voorzagen en inspireerden.
Daarbij krijgt in dit boek de kans om verhalen te brengen die de krant niet zouden halen. De vrijwel constante stroom aan slecht nieuws over gewelddadige conflicten is een barrière om een goed zicht op de ontwikkelingen in de regio te krijgen.
Hij heft vervolgens niet de handen ten hemel ten hemel en roept dat het onmogelijk is om een ander perspectief te bieden. (Zeg maar de Joris Luyendijk-optie). Zijn analyse is dat veel landen slecht worden bestuurd, omdat er geen oppositie is. Buitenstaanders en vooral journalisten kunnen daarom een belangrijke rol spelen door hervormers het woord te geven.
Maar die hervormers komen vele obstakels tegen, zoals de geheime politie, het ontbreken van een rechtsstaat, de heerschappij van één stam of kliek, gebrek aan onderling contact, de macht van religieuze partijen en de teleurstelling dat nieuwe heersers geen echte vernieuwing brengen, al beloven ze dat wel. Hij illustreert dat aan de hand van voorbeelden uit Jordanië (lang niet zo open als men in het Westen wil doen geloven), Marokko, Saoedi-Arabië, Syrië en Egypte.
Ander Midden-Oosten
Macfarquhar wil een ‘ander’ Midden-Oosten laten zien. Het gaat over seksuele voorlichting, het gemak waarmee naar fatwa’s (religieuze richtlijnen) wordt geshopt, de discussies van islamitische theologen, muziek, culinaire ontwikkelingen, de rol van satelliet-tv. Hij vermijdt uitgebreide beschrijvingen van oorlog en geweld.
De manier waarop de Verenigde Staten met het Midden-Oosten omgaat had hierin een apart hoofdstuk kunnen zijn. Hij komt in ieder geval met allerlei adviezen voor de Amerikanen die menselijke waarden en niet perse Amerikaanse waarden zouden moeten stimuleren. Hij vindt bijvoorbeeld de nadruk op het houden van verkiezingen niet handig. Ook de scheiding van kerk en staat is niet zomaar in het Midden-Oosten toe te passen. Maar ook hij ziet het risico dat religieuze partijen de macht grijpen.
Dit is een boeiend boek, dat het gevoel geeft dat je een blik achter de schermen kunt werpen.
Of er daadwerkelijk verandering komt, blijft moeilijk te voorspellen. De schrijver citeert een grap van een vrouwelijke activist uit Saoedi-Arabië: “Als je optimistisch bent, is hervorming heel erg ver weg.”
Geen reacties