Dit is om nooit meer te vergeten – Helga Deen

maart 18, 2007

deencoverDit is het dagboek van ´dat andere joodse meisje´, zoals het laatst op tv werd gezegd. Alsof er in Nederland tijdens de oorlog twee joodse meisjes waren met een dagboek.
De vergelijkingen met Anne Frank waren bij de ontdekking en de publicatie van dit dagboek inderdaad niet van de lucht. Maar de verschillen zijn groter dan de overeenkomsten.

Het eerste wat opvalt aan dit dagboek is de beperkte omvang. Het is het impressionistische en emotionele verslag van een jonge vrouw die in 1943 een maand in concentratiekamp Vught zat. Het eigenlijke dagboek is nog geen dertig pagina´s dik.

Ze richt haar schrijven aan haar geliefde Kees van den Berg, die het dagboek zijn leven lang verborgen heeft gehouden. Helga beschrijft geen feiten, maar haar gevoelens. `Misschien ben je ook wel blij dat je alleen mezelf in vindt, strijd, twijfel, wanhoop, verlangen en leegheid.´ Haar manier van schrijven doet eerder denken aan Etty Hillesum dan aan Anne Frank. Ze spreekt veel over haar geloof. “Ik durf nu niet meer te bidden.”  En de dag daarna, op Pinkstermorgen: “Soms denk ik wel eens dat God me al die vreugde en schoonheid van het leven heeft laten smaken om me dan te doen lijden,  zijn liefde en kracht te doen zien, Hem erkennen en tot Hem te brengen.”

Aanvankelijk denkt ze dat het verblijf in het kamp mee zal vallen. Ze opent met een poetische beschrijving. Het is net een sanatorium. Maar al snel wordt die illusie verstoord. Ze schrijft over de kijvende vrouwen en summier over de andere omstandigheden, zoals het eten. Voor het kindertransport vanuit Vught heeft ze geen woorden.

Haar moeder is als arts in eerste instantie vrijgesteld van verdere transporten. Helga probeert werk te vinden. Maar net de dag voor ze op proef zou gaan werken, wordt ze met de rest van haar familie naar Westerbork op transport gezet. Nog geen twee weken later gaat het verder naar Sobibor.

Helga kwam uit een opmerkelijk Duits-Nederlands gezin. Ze werd in 1925 geboren in Stettin. Toenhelga_deen_foto_th95 Hitler aan de macht kwam, profiteerde het gezin van de dubbele nationaliteit en vertrok naar Nederland. Makkelijk hadden ze het daar niet. Ze bleven arm, ondanks dat haar moeder een opleiding tot arts had. In hun woonplaats Tilburg maakten ze tot de oorlog geen in feite niet tot amper deel uit van de joodse gemeenschap.

In de oorlog veranderde dat. Haar vader Willy Deen ging voor de Joodsche Raad werken. Hij deed alles om het vertrek zo lang mogelijk uit te stellen. Zelfs terwijl hij in Vught zat, probeerde hij wanhopig nog een Sperr te krijgen, blijkt uit een brief die ook in het boek is opgenomen.

Het dagboek en de brieven van Helga Deen zijn zeer verzorgd uitgegeven, voorzien van een inleiding van Ad van Liempt en een uitgebreid nawoord waarin het leven van de familie Deen wordt beschreven. Dat was ook wel nodig, want het dagboek, hoe schrijnend ook, kan niet op zich staan. Dat heeft echter niets met de kwaliteit van de tekst te maken, alleen met de omvang.

Dit is om nooit meer te vergeten. Dagboek en brieven van Helga Deen 1943

 

(Visited 332 times, 1 visits today)
Samenvatting
Review Date
Boektitel
Dit is om nooit meer te vergeten - Helga Deen
Waardering
31star1star1stargraygray

Een reactie

  • johan heesters december 13, 2007op7:57 pm

    kamp vught
    het is ook heel erg de moeite waard om een bezoek te brengen aan het voormalig kamp vught, dat is tegenwoordig een monument. de toegang is gratis en het is een mooi museum op zo’n historische plek.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.