God als hype – August Hans den Boef

juli 20, 2008

boefLaat ik maar met de deur in huis vallen: iets in dit boek irriteert. Het begint met de ronkende toon. Het boek is voor een groot deel als een column geschreven en dat is nogal vermoeiend als je nog tweehonderd pagina’s door moet. Voortdurend komt Den Boef met zijn oordeeltjes en grappig bedoelde aanduidingen, zoals ‘de varkensboerenvleugel’ van het CDA. Dit verbale bombardement heeft op mij een averechts effect. In plaats van te overtuigen roept het voortdurend gebruik van grote woorden twijfel op.

Een tweede reden om te twijfelen is de gebrekkige onderbouwing van de boude stellingen. Zo is Balkenende IV volgens hem het ‘meest christelijke’ kabinet sinds Colijn IV. Maar wat bedoelt hij precies met christelijk? Op pagina 9 regeert dat Balkenende-kabinet Nederland ‘feitelijk als een constitutionele theocratie’, dertig pagina’s staat daar opeens een vraagteken achter.

Den Boef beweert dat hij religie bestudeert als een maatschappelijk verschijnsel waar hij zelf niet aan deelneemt, als ware het filatelie of voetbal. Dat suggereert objectiviteit of op zijn minst afstand. Maar voortdurend strooit hij met zijn eigen oordelen. Hij waant zich als ongelovige superieur. “Haal je het geloof weg bij traditionele, orthodoxe, fundamentalistische en integristische gelovigen dan houden ze inderdaad NIETS over. … De soevereine steenbok die van jongs af aan geleerd heeft individueel de gevaarlijkste hoogten te trotseren, ziet vol medelijden neer op het angstig blatende gewoel beneden.”

Maar deze ‘steenbok’ vreest wel het slachtoffer te worden van een religieus complot. De seculiere verworvenheden zoals de mogelijkheid ‘een ijsco te bemachtigen’ op zondag worden sterk bedreigd door André Rouvoet en de zijnen. En uiteraard komt de godslastering weer om de hoek. Mogen de boeken van Maarten ‘t Hart straks nog wel uitgegeven worden, vraagt Den Boef zich af? Wie op deze manier argumenteert, schreeuwt erom niet serieus genomen te worden. En Den Boef ziet niet dat de terugkeer van de moraal in het openbare debat niet beperkt blijft tot de christenen, maar ook de sociaal-democraten en een deel van de liberalen stevig in de greep heeft. Er is een breed gevoeld idee dat de vrijheid-blijheid van de jaren zestig tot tachtig te ver is gegaan en dat er meer paternalisme, bemoeizorg en zero-tolerance nodig is. Het is prima om daar bezwaar tegen te hebben. Maar het is eenzijdig dit op het bordje van de christenen te schuiven.

En het is zo slordig en weinig diepgravend. Neem de discussie over ‘normen en waarden’, zoals bekend een stokpaardje van Balkenende. Volgens Den Boef is er een belangrijk onderscheid tussen ‘Waarden en Normen’ (zijn hoofdletters) en wetten, regels en gebruiken. Maar is het nooit in hem opgekomen dat wetten en regels normen zijn, en de uitdrukking zijn van waarden?

Historisch is dit boek zwak, onder andere in zijn verwerping van de stelling dat nationaal-socialisme en communisme als religies beschouwd kunnen worden. Voor een zinnige discussie daarover kan je beter te rade gaan bij John Gray en Michael Burleigh. Het begrip ‘politieke religie’ komt bij hem niet voor. Maar het zou ook niet in zo in zijn straatje uitkomen, want het zou zijn pleidooi om religie vrijwel geheel naar het privé-domein te verbannen niet ten goede komen.

Het is niet moeilijk om het betoog van Den Boef op zijn kop te zetten. Ondanks hun in theorie dominante positie in de regering weten de christenen maar weinig van hun agenda te realiseren. Het verbod op godslastering is niet ‘afgestoft’, maar blijft ongebruikt. De mogelijkheden voor embryoselectie zijn uitgebreid. Er is nog geen koopzondag afgeschaft. De intelligent design-theorie blijft een vreemde eend in de bijt. Er is nog geen homo-huwelijk niet gesloten. Ok, er is discussie en overtuigde seculieren kunnen zich daarover verbazen. Zo’n debat uitsluitend als achteruitgang te beschouwen is echter kortzichtig.

Den Boef richt zich in dit boek op de christelijke gelovigen. Hij houdt zich niet bezig met het islam-debat. Hij wil burgers niet aanspreken als gelovigen en vindt ook dat de overheid dat niet moet doen. Die moet zich niet mengen in godsdienstige debatten. Toch nog een zinnig advies in een zwak boek.

August Hans den Boef, God als hype.
Dwarse notities over religieus Nederland (2008)

(Visited 130 times, 1 visits today)
Samenvatting
Review Date
Boektitel
God als Hype, August Hans den Boef
Waardering
21star1stargraygraygray

2 reacties

  • Frits september 30, 2008op7:14 pm

    Als je het boek nou meteen een pamflet noemt van een verontruste libertijn, hoef je het niet zo af te branden.

  • kidmort oktober 28, 2008op5:59 pm

    recensent: “Dit verbale bombardement heeft op mij een averechts effect. In plaats van te overtuigen roept het voortdurend gebruik van grote woorden twijfel op.”
    Let op de ondertitel: “Dwarse notities over religieus Nederland”… Dit boek is helemaal niet GESCHIKT voor de recensent.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.