Zie de recensie van het nieuwe en veel betere boek van Arthur Blok over Geert Wilders.

‘Geert’ is een echte Nederlandse jongensnaam die ‘speer’, ‘dapper’ of ‘heerser met de speer’ betekent. En dat is van invloed op de persoon van Geert Wilders. Eigenlijk is het een soort profetie, een voorspelling over zijn verdere leven.
Zonder een spoor van ironie brengen de Wilders-biografen Arthur Blok en Jonathan van der Melle deze namenkunde naar voren. Ook de geboortedatum van Wilders is niet zonder betekenis. Uit een Amerikaans boek halen ze een paar algemeenheden over de levensloop van mensen die op die dag zijn geboren, en zie, ze gelden ook voor Wilders. Dit soort dingen maakt het lastig om deze poging tot biografie serieus te nemen.

Dit is een boek dat voor een groot deel ook over het schrijven van een boek gaat. Eindeloos geven de twee schrijvers weer welke pogingen ze hebben gedaan om met Wilders in contact te komen. Aanvankelijk lukt dat, maar Wilders verbrak uiteindelijk de medewerking. Zonder hem verder te spreken zijn ze verder gegaan. Ook veel andere hoofdrolspelers, zoals Jozias van Aartsen, Frits Bolkestein en Ayaan Hirsi Ali, wilden niet meewerken.

Dat is nodig om te weten, maar stop dat soort informatie in een nawoord of verantwoording. Nu houdt het alleen maar op en bovendien wordt het allemaal veel te veel uitgesponnen. Als lezer heb je maar in beperkte mate boodschap aan de ijver van de auteurs. Het gaat uiteindelijk om het resultaat.

Helaas worden we door dit boek niet veel wijzer over Wilders. Op een enkele uitzondering na ontbreken er interessante biografische details. Die uitzondering betreft de jonge jaren en het begin van de carrière van Wilders, waar hij zelf nog redelijk uitvoerig over vertelt.
Zo’n uitzondering is de strijd tussen Wilders en VVD-Kamerlid Hans van Baalen over het Hongarije-beleid. Wilders had veel oog voor de belangen van Hongarije en de Hongaarse minderheden, Van Baalen stond meer aan de kant van buurlanden als Roemenië. Voor het grootste deel speelde de strijd zich achter de schermen af, maar het wordt hier een boeiend verhaal over de manier waarop Wilders zich probeerde te profileren, al was hij nog maar medewerker sociale zaken van de fractie.

De rivaliteit tussen Wilders en Van Baalen gaat voort als beiden Kamerlid zijn. Van Baalen heeft lof voor Wilders. Toch zit daar iets dubbels in. “Als hij wat gematigder was geweest, ben ik er echt van overtuigd dat hij (…) nu een belangrijke positie in de VVD en in de landelijke politiek had bekleed.” Maar Wilders had toch nooit zijn huidige positie in de landelijke politiek kunnen bemachtigen, als hij uit de VVD was gestapt?

In november 2006 wint Wilders met zijn Partij voor de Vrijheid vrij onverwachts negen zetels. De auteurs wagen zichzelf niet aan een verklaring van dit succes. Na wat omwegen via opiniepeilers, boekverkopers en fractievoorzitters komen ze uit bij Wim Couwenberg, voormalig hoogleraar staatsrecht. Hij duidt Wilders als een Nederlands nationalist en een romantische conservatief, die op het gevoel van onbehagen over gebrek aan integratie en de veranderingen door globalisatie inspeelt. Dat is op zich niet een bijster originele verklaring. Wilders geeft het onbehagen een stem, maar dat onbehagen is niet structureel weg te nemen. “Wilders is een conjuncturele figuur,” aldus Couwenberg. Als een nieuw onderwerp zoals het klimaat zich op de voorgrond dringt, zou de focus op de nationale staat kunnen verminderen.

Op dit moment is daar nog geen zicht op en de problemen rond integratie en identiteit zullen waarschijnlijk nog wel even voort duren. Wilders speelt een prominente rol in de politiek en de media, al hij is selectief met zijn eigen optredens.
Als beschrijving en verklaring van het fenomeen en de persoon Wilders is dit boek te onvolledig en te onevenwichtig. Als alle overbodige en onzinnige delen worden weggelaten, blijven er een paar ingrediënten over voor een volgende poging.

Waardering: 

Arthur Blok en Jonathan van Melle, Veel gekker kan het niet worden.