Voor het echte bos moet je niet in Nederland zijn, dat is algemeen bekend. Socioloog Herman Vuijsje onderwierp dit cliché aan een grondig experiment. Hij liep tien dagen door het Nederlandse bos, over de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe. En het viel alleszins mee, zijn zoektocht naar Waldruh. Vuijsje is geen kenner van het bos, daar komt hij in de inleiding rond vooruit. Hij is ook geen lyrische natuurschrijver die gedetailleerde beschrijvingen geeft van ontluikende knoppen, hamerende spechten en blozende bladeren. Het gaat hem om ‘horen, zien en voelen’ en een beetje overpeinzen. Die overpeinzingen beginnen met het idee dat het nostalgische ‘bosverlangen’ draait om geborgenheid en bescherming. Hij verwijst ook een paar keer naar zijn jeugdherinneringen, toen hij met zijn ouders ‘een ommetje’ ging maken langs een oude beukenlaan. Dat vond hij toen verschrikkelijk, bijna een mensenleven later vindt hij dezelfde plek prachtig. Zijn zorgvuldig uitgestippelde route (die alleen in grote lijnen in het boek staat) houdt hem zoveel mogelijk weg van snelwegen, distributiecentra en megastallen. Militaire terreinen zijn lastiger te omzeilen. Andere wandelaars zijn er nauwelijks, een ervaring die veel mensen zullen delen die zich iets verder van horeca en parkeerplaatsen begeven. Vuijsje citeert veel, uit oudere reisbeschrijvingen,…
‘De vos weet van alles, maar de egel weet een groot iets’. Deze spreuk van de Griekse denker Archilochus heeft de Britse filosoof Isaiah Berlin in 1951 gebruikt om een verschil aan te duiden tussen twee types denkers, kunstenaars en schrijvers. ‘De vos’ verkent het veld wijd en zijd, snuffelt hier eens aan, laat daar een spoor achter, maar laat zich niet vastpinnen. ‘De egel’ is minder avontuurlijk, maar weet een ding goed, hoe zich te verdedigen. Zo vallen allerlei mensen in te delen. Wie deze website vaker leest, herkent streken van de vos. Allerlei onderwerpen komen er langs, pogingen tot beperkingen tot een terrein falen steeds. Een egelwebsite houdt zich met een onderwerp bezig, bijvoorbeeld deze site over Friedrich Nietzsche. Die Duitse filosoof was volgens Berlin een egel, iets waar ik denk discussie over mogelijk is. Maar de analogie van de twee diersoorten is maar een opstapje in dit essay. Die vergelijking wordt door Berlin vooral gebruikt om een verhaal te vertellen over de Russische schrijver Lev Tolstoj, en vooral over diens geschiedfilosofie. Tolstoj zag de geschiedenis als een ongestuurde opeenvolging van gebeurtenissen, hij nam afstand van theorieën over grote begrippen en krachten die de geschiedenis zouden sturen. Die…
Toen de torens van het World Trade Center in vuur en vlam stonden nadat er vliegtuigen ingevlogen waren, liepen mensen geduldig de trappen af. Ze bleven fatsoenlijk. Ze duwden elkaar niet uit de weg en hielpen elkaar zelfs. Dat is voor Rutger Bregman een van de vele bewijzen dat mensen deugen, dat ze vriendelijk met elkaar omgaan, zelfs in noodsituaties. Maar wacht eens even. Waarom was het zo druk op de brandtrappen van die gebouwen? Omdat dit de locatie was van een van de grootste en dodelijkste aanslagen van de afgelopen eeuwen. Dus wat bewijst ‘11 september’? De goedheid van de mens of zijn kwaadaardigheid? Of zijn dubbelslachtige karakter, zijn januskop? Die dubbelzinnigheid komt vaker naar voren in het boek van Rutger Bregman over de deugdzaamheid van de mens. Juist in situaties waarin mensen elkaar naar het leven staan, komt de deugdzaamheid op, lijkt het. Maar Bregman kijkt vaak maar een kant op. Homo Puppy Het is verleidelijk een beetje de spot te drijven met het boek van Rutger Bregman. Het toontje met frases als ‘En toen, nog maar kort geleden, leek het ineens te lukken’ en ‘zo ziet een echte democratie er uit’ zet daartoe aan. En ook de…
De Israëlische historicus en toekomstverkenner Yuval Noah Harari schreef drie zeer succesvolle boeken over het verleden (Sapiens), het heden (21 Lessen) en de toekomst van de mensheid (Homo Deus). Hier stel ik de boeken kort voor en verwijs je naar de uitgebreidere besprekingen op boekenstrijd.nl. Ook kan je via deze pagina de boeken kopen.
Korte inhoud: Twee bundels met artikelen uit de afgelopen tientallen jaren van emeritus hoogleraar Maarten Brands. Een deel richt zich op de geschiedschrijving, de ‘theoretische geschiedenis’, een op internationale zaken. Stelling van het boek: De geschiedenis kan ons iets leren, als we willen. Stijl: Scherp, analytisch. Waardering: Geschikt voor: Mensen die niet bang zijn voor lastige vragen en lastige antwoorden.
Wanneer de jonge Bart Tromp zijn eigen teksten voor de schoolkrant herlas, moest hij vaak uitbundig lachen. Het plezier in het schrijven van scherpe stukken heeft hij zijn leven lang gehouden. In zijn polemische stukken vergat hij nooit te melden dat de meeste anderen van deze kwestie geen verstand hadden. De redactie van dit boek heeft dan ook overwogen dit boek de titel ‘Zoals ik in 1979 al zei’ mee te geven. Dit rotsvaste geloof in het eigen gelijk was gebaseerd op een schokbestendige analyse. De elementen daarvan komen in deze bundel ruimschoots aan de orde, zij het verspreid door het boek. Denkers als Niccolò Machiavelli, Thomas Hobbes, Karl Marx, Max Weber, Immanuel Wallerstein ( de Hegel van de twintigste eeuw ) en Carl Schmitt spelen in zijn visie op de wereld een grote rol.
Dit is een boek met een merkwaardige ondertitel. "Niets zo veranderlijk als onze identiteit," zo vertellen vader en zonen Blokker ons. Niets? Dat is wel heel weinig. En dan dat 'veranderlijk." In ieder geval maakt de ondertitel duidelijk dat dit niet een vrolijke weergave is van de Nederlandse geschiedenis aan de hand van een dozijn moorden. Geen 'alle 12 dood'. De verhalen over het einde van onder andere Bonifatius, Carlo Picornie, Theo van Gogh en de gebroeders De Witt zijn onderdeel van een betoog. Helaas is dat niet altijd een even helder betoog. Maar bedoelen ze dat de Nederlandse identiteit steeds anders is, of dat die eigenlijk niet bestaat? Of menen ze dat er een donkere kant zit aan de Nederlandse identiteit, en dat de volksaard helemaal niet zo kosmopolitisch, nuchter en tolerant is als we graag denken? De Blokkers komen er zelf niet uit en schieten van het ene naar het andere standpunt. Het ene moment wordt beweerd dat er geen Nederlandse identiteit bestaat, het andere dat die identiteit eigenlijk anders is bijvoorbeeld de historicus Huizinga dacht. Identiteit is natuurlijk een lastig begrip. Vooral omdat beschrijven ervan vaak heel dicht aanligt tegen het 'voorschrijven' van een bepaalde identiteit. Wie zegt hoe 'we zijn'…