Sinan Çankaya – Mijn ontelbare identiteiten
Nederland , Politiek / december 11, 2020

De eerste keer dat Sinan Çankaya rechtstreeks wordt gevraagd waar hij vandaan komt is zijn antwoord: ‘Dat weet ik niet, ik denk er veel over na’. Toen was hij nog een jongen, nu is hij een gepromoveerd cultureel antropoloog. Maar het antwoord is in zekere zin nog hetzelfde, blijkt uit zijn boek Mijn ontelbare identiteiten. Een van de belangrijkste thema’s in het politieke en maatschappelijke debat van de afgelopen jaren was ‘identiteit’. In de vorm van ‘identiteitspolitiek’ werd het vaak als scheldwoord gebruikt: als een bewijs van slechte integratie, als iets waar ‘de Ander’ zich mee bezighoudt. En dat is dan gelijk een bedreiging voor de eigen identiteit. Maar wat is identiteit eigenlijk? Çankaya heeft zijn verhaal gedrapeerd rond de reunië van zijn middelbare school waar hij les kreeg van Nico Konst. Die was ooit voorzitter van de Centrumpartij, een extreem-rechtse partij met als kopstuk Hans Janmaat. Een partij die openlijk onderscheid aanbracht, op basis van afkomst. Waarmee Çankaya met ouders uit Turkije aan de verkeerde kant terecht kwam. Het wordt nooit wat met jou, toeterde Konst hem toe. Vechten op straat In zijn fraaie boek mengt Çankaya zijn persoonlijke ervaringen met beschouwingen en af en een beetje academische lessen….

Identiteit – Francis Fukuyama
Politiek , Theorie / februari 15, 2019

Politiek bedrijven kan niet zonder identiteit. Maar politiek bedrijven op basis van een nauwe identiteit leidt tot de ondermijning en het falen van de staat. We moeten naar bredere identiteiten. Dat is de stelling van Francis Fukuyama, de wereldberoemde politieke theoreticus die ooit het einde van de geschiedenis voorzag. You believe in the politics of identity, don’t you?, vroeg BBC-journalist John Sweeney aan Geert Wilders in een scherp interview. Who doesn’t?, reageerde Wilders wat argwanend. Diegenen die in liberale democratie geloven, was het deadpan-antwoord van Sweeney. Maar misschien krijgt Wilders wel gelijk. Bijna iedereen lijkt wel te geloven in identiteitspolitiek: links, rechts, activist of reaguurder. Het ultieme bewijs van de dominantie van ID-politiek is de overwinning in de VS van Donald Trump. Zonder die overwinning was dit boek er niet gekomen, schrijft Fukuyama op de eerste pagina van zijn boek. Modernisering Fukuyama gaat op zoek naar de bronnen van deze politiek. Hij begint bij Plato en komt uit bij Jean Jacques Rousseau. Die leerde dat ieder persoon een innerlijk zelf bezit dat verdrukt wordt door de samenleving. ID-politiek is ook een consequentie van de modernisering. In traditionele samenlevingen hoeven mensen zich niet druk te maken over wie ze zijn. Dat…

Bezielende verbanden – James Kennedy
Na 1945 / juli 25, 2010

James Kennedy is een van de bekendste historici in Nederland. Met een vast podium in het Historisch Nieuwsblad en regelmatige media-optredens is hij een ware concurrent van Maarten van Rossem. Hij is geboren en opgegroeid in Amerika en hij buit dat relatieve voordeel maximaal uit. Ook in deze bundel van lezingen, hoofdstukken en opinieartikelen schrijft hij over zijn persoonlijke achtergrond en trekt hij regelmatig vergelijkingen tussen de Verenigde Staten en Nederland. Ook een ander deel van zijn afkomst steekt hij niet onder stoelen of banken. Hij is een gelovig christen. De hoofdstukken over religie beslaan een derde van deze bundel.

Binden – Job Cohen
Nederland / september 24, 2009

Oneerbiedig gezegd is Binden, het eerste boek van burgemeester Job Cohen, niet meer dan een stapel toespraken met een nietje erdoor. Die toespraken zijn weliswaar geordend in drie rubrieken – samenleven, vrijheid en religie – maar het is aan de lezer er een samenhangend betoog uit te distilleren. Dat betoog loopt ongeveer zo: De maatschappij staat onder invloed van middelpuntvliedende krachten. Dat zijn individualisering, democratisering, globalisering, privatisering en secularisatie. Elk van die ontwikkelingen heeft positieve gevolgen, maar ondermijnt tevens het idee van een gemeenschap en tezamen hebben ze geleid tot vervreemding van burgers. Het is dus niet alleen de migratie of de islam die problemen veroorzaakt. En niet alleen de nieuwkomers hebben een gebrekkige binding met de samenleving, maar ook autochtonen. Er moet dus een nieuwe vorm van verbondenheid komen.

Nederland in twaalf moorden – Blokker
Algemeen / november 23, 2008

Dit is een boek met een merkwaardige ondertitel. "Niets zo veranderlijk als onze identiteit,"  zo vertellen vader en zonen Blokker ons. Niets? Dat is wel heel weinig. En dan dat 'veranderlijk." In ieder geval maakt de ondertitel duidelijk dat dit niet een vrolijke weergave is van de Nederlandse geschiedenis aan de hand van een dozijn moorden. Geen 'alle 12 dood'. De verhalen over het einde van onder andere Bonifatius, Carlo Picornie, Theo van Gogh en de gebroeders De Witt zijn onderdeel van een betoog. Helaas is dat niet altijd een even helder betoog. Maar bedoelen ze dat de Nederlandse identiteit steeds anders is, of dat die eigenlijk niet bestaat? Of menen ze dat er een donkere kant zit aan de Nederlandse identiteit, en dat de volksaard helemaal niet zo kosmopolitisch, nuchter en tolerant is als we graag denken? De Blokkers komen er zelf niet uit en schieten van het ene naar het andere standpunt. Het ene moment wordt beweerd dat er geen Nederlandse identiteit bestaat, het andere dat die identiteit eigenlijk anders is bijvoorbeeld de historicus Huizinga dacht. Identiteit is natuurlijk een lastig begrip. Vooral omdat beschrijven ervan vaak heel dicht aanligt tegen het 'voorschrijven' van een bepaalde identiteit. Wie zegt hoe 'we zijn'…

Vertrouwen in democratie – Herman van Gunsteren
Theorie / oktober 4, 2006

Hoe slim is democratie? Is democratie de beste manier om een land te besturen, of alleen maar de minst slechte? Emeritus hoogleraar Herman van Gunsteren houdt in dit boek een gepassioneerd, zij het soms erg abstract betoog ter verdediging van de democratie. En daar trekt hij een paar actuele lessen uit. Van Gunsteren is erop uit te bewijzen dat democratie niet dom is, maar wijs. Dat roept de vraag op wat wijs en wat dom is. Die wordt helaas niet beantwoord.