Peter Frankopan schreef een succesvol geschiedenisboek over het gebied van het Midden-Oosten tot China: De Zijderoute. Het vervolg is De Nieuwe Zijderoutes, dat over niets minder gaat dan ‘het heden en de toekomst van de wereld.’ Er ontstaat langs die zijderoutes een ‘nieuwe wereld’ waarin niet langer het Westen de baas is.. In plaats daarvan komt in de eerste plaats China op, maar ook Rusland, Iran, Turkije, de staten in Centraal-Azië, Pakistan, India etc. Dat verhaal is natuurlijk al eerder verteld. Het is in zekere zin het verhaal van na de Tweede Wereldoorlog. De ‘grote feiten van de naoorlogse periode zijn de inzinking van Europa en de omhoogworsteling van Azië,’ zo schreef een Nederlandse commentator in 1948. (Geciteerd in Elastisch Europa van Robin de Bruijn). Japan was ooit het land dat de VS voorbij zou streven. In die zin is de vaak voorspelde opkomst van China, als het nu wel echt zo ver komt, de verwerkelijking van wat velen al lang dachten en hebben aangekondigd. Speeches Vreemd eigenlijk dat dit historisch perspectief in het boek van een historicus ontbreekt. Maar als dat het enige minpunt was, was het nog te billijken. Hij wil het immers over de toekomst hebben. Want…
De westerse liberale democratie is veel dichter bij zijn ondergang dan we willen geloven. En de grootste bedreiging komt van binnenuit. Dat is de belangrijkste boodschap van Financal Times-journalist Edward Luce in dit essay. Toen in 1989 de Muur viel, reisde Edward Luce als student razendsnel uit Oxford naar Berlijn om er bij te zijn. Hij nam een brokje van de aflopende geschiedenis mee. De westerse, liberale democratie had gewonnen en iedereen zou dat nu inzien. Iets meer dan een kwart eeuw later staan de zaken er heel anders voor. Het aantal democratieën neemt af, niet toe. Autoritaire heersers zitten stevig in het zadel. Het economische zwaartepunt verschuift naar het oosten en China is steeds assertiever. Gevaarlijke populisten als Donald Trump komen aan de macht. De crisis van het westen is in zijn ogen een combinatie van economie en psychologie: de middenklasse profiteert niet meer genoeg en raakt daardoor gedesillusioneerd. Populistische leiders wijzen op de democratische tekorten van de liberale democratie en winnen daarmee stemmen. De elites, die jaarlijks bijeenkomen op het World Economic Forum in Davos, zijn niet in staat tot een adequaat weerwoord. Dat geldt ook voor links. Dat heeft het opkomen voor de belangen van (witte) arbeiders…
Korte inhoud: Landen falen omdat de economische en politieke instellingen ten goede komen aan een kleine groep en de meeste anderen uitsluiten. De schrijvers illustreren dit aan de hand van tal van voorbeelden uit een groot deel van de geschiedenis. Alleen landen die er in geslaagd zijn een groot deel van de bevolking te betrekken bij de economische en politieke ontwikkelingen zijn succesvol en zullen dat blijven. Stelling van het boek: It’s the history, stupid. (dus niet de economie) Stijl: Academisch, maar wel toegangelijk. Wat herhalerig. Geschikt voor: iedereen die een verklaring zoekt voor het succes van bepaalde landen en het falen van andere. Of politieker gezegd die wil weten waarom het Westen economisch en politiek succesvol is en de rest niet, minder of slechts tijdelijk.
Een van de boeiendste historische vragen van het moment is: waarom overheerste het Westen en niet bijvoorbeeld de Chinezen die aan het eind van de (Europese) Middeleeuwen er zeker zo goed voor stonden? De Chinezen trokken zich terug in hun Rijk van het Midden, terwijl de Europeanen er op uit trokken om de wereld te veroveren. Maar nu de rollen omgekeerd lijken, is het goed om terug te gaan naar de geschiedenis van deze verhoudingen. Historicus Niall Ferguson schetst in brede lijnen de opkomst en dominantie van het Westen. Hij doet dat aan de hand van zes principes, door hem een beetje trendy als ‘killer apps’ aangeduid. Dat zijn competitie, medische wetenschap, wetenschap, werkethiek, consumptie en eigendom. Dat lijkt nogal beperkt op het eerste gezicht, maar Ferguson maakt er containerbegrippen van die tot de nok gevuld worden. Onder wetenschap valt bijvoorbeeld ook alle technologie, die het Westen een militaire voorsprong gaf. Onder eigendom valt ook de rechtstaat. In zijn uitwerking in zes hoofdstukken dwaalt hij nog verder af. Zijn zes begrippen zijn niet veel meer dan handige kapstokken waar van alles en nog wat aan gehangen kan worden. Het geheel is nogal fragmentarisch, soms bijna impressionistisch. Komt dat doordat dit…