De opstand van Boko Haram – Manon Stravens

januari 17, 2016

bokoOver Islamitische Staat zijn ondertussen boekenplanken volgeschreven (zie hier, hier en hier), maar over de Nigeriaanse terroristische beweging Boko Haram is weinig verschenen. De opstand van Boko Haram van Manon Stravens is voor zover ik weet het eerste algemene, Nederlandstalige boek daarover.

Het blijkt een taai onderwerp te zijn. Van welke kant het verhaal van Boko Haram ook benaderd wordt, het blijft het domein van speculaties, gissingen en onbevestigde verhalen. Het begint bij de naam. Betekent Boko Haram inderdaad ‘westers onderwijs is verboden’? Dat is waarschijnlijk te simplistisch. De beweging heet eigenlijk Jama’atu Ahlul Sunna li Da’awati wal Jihad,  Hoeveel strijders heeft Boko Haram? Dat is onbekend. Wat is nu precies de ideologische boodschap? Daar valt wel wat over te zeggen, maar echt duidelijk wordt het niet. Werken lokale bestuurders in het geniep samen met BH? Dat is zeker waarschijnlijk, maar keihard bewijs ontbreekt. Hoe zit de organisatie in elkaar? Bekend is dat de nogal wispelturige leider Abubakar Shekau de touwtjes in handen heeft, maar verder is het mistig.

Toch word je van dit boek wel wijzer over Boko Haram. Stravens schetst de complexe ontstaansgeschiedenis van de beweging, in een zeer religieus land, waar christenen en moslims concurreren in geloofsijver, maar waar ‘gemengde huwelijken’ ook gewoon zijn. De introductie van wahabisme in Nigeria droeg bij aan de radicalisering. Die zette zich voort toen Boko Haram de wapens had opgepakt. Na aanvankelijk het leger, de politie en de autoriteiten te hebben aangevallen, richtte Boko Haram zich later op markten, scholen, burgers.
De schimmigheid van Boko Haram is een van de grootste krachten. Naast de strijders in de wildernis zijn er vele sympathisanten, meelopers of opportunisten. Dat maakt de vrees groot in Nigeria. Veel mensen durven niet te spreken uit angst voor spionnen. De beweging heeft een uitgekiende strategie om nieuwe rekruten te werven, met geld of andere middelen.
Het optreden van het Nigeriaanse leger is bijna net zo moorddadig als dat van Boko Haram. Als er tenminste opgetreden wordt. Het is vaak voorgekomen dat militairen vluchtten, met achterlating van hun wapens. Corruptie en slecht bestuur bieden Boko Haram vele mogelijkheden tot infiltratie. Burgermilities lijken effectiever, maar daar is het risico groot van eigenrichting en er zijn overlappingen met Boko Haram en andere dubieuze groeperingen.
De laatste jaren wordt veel gesproken over de banden van Boko Haram met andere terroristische bewegingen, zoals Al Qaida in de Islamistische Maghreb en Islamitische Staat. Volgens Stravens blijft Boko Haram wel vooral op Nigeria gericht, al zijn ook de buurlanden nu volop betrokken bij de strijd.
Die strijd gaat niet militair gewonnen worden, stelt Stravens. Er is een ideologisch antwoord nodig, zo laat ze verschillende betrokken aan het eind van haar boek zeggen. Juist een betere kennis van de Koran kan bijdragen aan deradicalisering, menen sommigen. Daarbij wordt het beeld bevestigd dat lang niet alle extremistische en gewelddadige moslims grote kenners van de Koran en de religie zijn.

Stravens heeft, zoals een hoofdstuktitels luidt, een ‘blinde vlek enigszins belicht’. Ze heeft met ooggetuigen, slachtoffers, hulpverleners, deskundigen en zelfs met een BH-strijder gesproken (al deed die zich anders voor.) Jammer is dat de redactie van het boek hier en daar steken heeft laten vallen. Het is bijvoorbeeld niet handig om in een boek over ‘dit jaar’ te spreken, als niet meteen duidelijk is over welk jaar het gaat. En misschien had het boek nog meer over Nigeria moeten gaan. Daarmee is niet gezegd dat dit boek niet deugt: het biedt in kort bestek (200 pagina’s) een handzaam inzicht in een schimmige beweging, ook in wat we niet weten.

 

 

 

(Visited 221 times, 1 visits today)
Samenvatting
Review Date
Boektitel
De opstand van Boko Haram. Hoe een ideologische revolte in Nigeria uitgroeide tot een oorlogsmachine. Manon Stravens
Waardering
31star1star1stargraygray

Geen reacties

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.