Er zijn niet alleen Amerikaanse, Britse en Nederlandse militairen in Afghanistan. Ook de Duitsers zijn er al jaren in wat ze vaak de Hindukusch noemen. De laatste tijd is er zeker in hun eigen land veel meer aandacht voor hun aanwezigheid. De hoop dat ze in het noorden van het land een relatief rustige tijd zouden doormaken, werd de grond ingeboord. Een zeer bloedig bombardement op een tankwagen, waarbij meer dan honderd mensen omkwamen, leidde in Duitsland tot verhit politiek debat. Men durft nu zelfs van oorlog te spreken.
Dat was anders in de tijd dat Achim Wohlgetan in Afghanistan was. Deze militair met commando-opleiding was er 2002, dus vrij kort na de val van het Taliban-regime. Hij heeft een beetje ronkend boek geschreven over zijn ervaringen, waar ook een sterke Nederlandse component aan zit.
Wohlgetan komt over als een zeer kritische militair, die goed in zijn vak is, maar in het Duitse leger niet kan aarden. Er is daar geen officier die deugt. Hij komt herhaaldelijk in aanvaring met zijn meerderen. Typerend is een voorval waarbij Wohlgetan met drie net aangekomen Duitse militairen door een majoor wordt bevolen om zich in een gevaarlijke situatie te begeven. Wohlgetan ziet dat een zelfmoordactie en weigert die uit te voeren.
De officieren hebben veel te weinig interesse in wat de manschappen meemaken. Ook de uitrusting van de Duitsers voldoet in zijn ogen niet, net als de veiligheidsmaatregelen. De ingehuurde Afghanen kunnen overal komen. Het barst van de overbodige regels, zoals een verbod op zonnen, verplichte afvalscheiding, schoenen poetsen en snelheidscontrole op het kampterrein. Zijn er geen belangrijkere zaken om je zorgen over te maken, vraagt Wohlgetan zich af.
Hij is vaak ontevreden over de beperkingen in hun optreden. Zo worden smokkelaars alleen maar in de gaten gehouden. Ook de krijgsheer Hekmatiyar wordt met rust gelaten.
Maar zijn niet aflatende kritiek irriteert ook. Wohlgetan heeft het met zichzelf wel erg getroffen. Hij werpt zich op ieder terrein op als dé expert.
Maar dit boek is niet alleen een Duits verhaal, want hij maakte deel uit van de Nederlandse commando’s, het Korps Commando Troepen. Vanwege personeelsgebrek konden die wel versterking gebruiken.
Over de Nederlanders is hij vol lof. De commando’s worden een tweede familie voor hem, of misschien wel een eerste, aangezien hij net gescheiden is. Iedereen spreekt elkaar met ‘jij’ aan, wat onder Duitsers zeker niet het geval is. ook al voelt hij zich thuis, hij heeft niet veel opgestoken van de Nederlandse taal. Zo weet hij te vertellen dat ‘snedder’ het Nederlandse woord voor ezel is.
De samenwerking met de Duitsers blijft voor voor de Nederlandse minister van Defensie geheim. Ook over het optreden buiten het mandaatgebied wordt niets gemeld. Zijn beschrijving van een incident waarbij elf Afghanen de dood vinden, was zelfs in 2008 aanleiding voor Kamervragen. Het ging hier om een standrechtelijke executie in het Nederlandse mandaatgebied, waarover nog allerlei vragen open blijven.
Wohlgetan en de commando’s hoeven niet heel veel te vechten, hoewel er wel dreiging is. En het blijft niet bij dreiging. Hij maakt een zware aanslag in de buurt van een moskee mee.
Met deze ervaringen achter zich is het niet vreemd dat hij na terugkeer in Duitsland maar moeilijk kan aarden. Ook niet omdat het beeld van Afghanistan in Duitsland nogal vertekend is. Hij krijgt voortdurend de vraag of hij een beetje genoten heeft van zijn vakantie ‘daaronder’.
In de loop van de jaren is er weinig veranderd, schrijft hij in het nawoord. Nog steeds deugt de uitrusting en het mandaat niet. De strijd in Afghanistan is een gevecht tegen windmolens.
Het boek van Wohlgetan bevat herkenbare klachten van de militair die wil aanpakken en die de belemmeringen van diplomatie en politiek maar lastig vindt. In Duitsland heeft zijn openhartigheid dan ook opzien gebaard, maar ook tot veel vraagtekens bij de geloofwaardigheid van dit verhaal. Grappig is dat het boek wordt verkocht met de sticker ‘Der Spiegel Besteller’, terwijl Der Spiegel er juist behoorlijk kritisch over was.
Dit boek biedt een inkijkje in het met geheimzinnigheid omgegeven bestaan van de commando’s. Maar veel meer dan dat is het ook niet. Wat de commando’s werkelijk deden, blijft juist schimmig. Verwacht geen grote onthullingen, maar een persoonlijk verhaal.
Achim Wohlgetan, Endstation Kabul. Als deutscher Soldat in Afghanistan. Ein Insiderbericht (2009)
Geen reacties